فضای سایبر حوزه جدید نزاع‌های روسیه علیه غرب

مقدمه

جنگ سایبری اغلب به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از جنگ های آینده توصیف می شود اما به هر روی ثابت شده که سایبر تأثیر عمیقی بر واقعیت عملیاتی امروز ما نیز دارد. برخی از دولت ها قبلاً با این واقعیت سازگار شده اند، و برخی دیگر در تلاش برای رسیدن به این جایگاه  هستند.

روسیه سایبر را به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از چارچوب استراتژیک خود پیاده سازی کرده و در چندین نوبت اثربخشی خود را در دستیابی به اهداف سیاسی نشان داده است. روسیه از  فناوری دهه 90 به قدرت سایبری بزرگ تبدیل شده است – توانایی‌های دولتی و نظامی غرب را به چالش می‌کشد و به نظر می رسد در این عرصه غرب در حالت تدافعی است.

ناتو مجبور است در مقابل روسیه دوباره خود را در حوزه سایبری تقویت کند.. روسیه هنوز از نظر فن‌آوری در مقایسه با غرب پایین‌تر است، اما انگیزه ی بالایی در رسیدن به آن دارد. غرب باید درس هایی را در این مورد از روسیه بیاموزد. غرب باید بداند که توجه خود را از فناوری به عنوان یک قدرت جبرگرا، به استفاده از آن برای اهداف استراتژیک متمرکز کند. فناوری در جنگ ها پیروز نمی شود – مردم در جنگ ها پیروز می شوند. و فناوری جایگزینی برای استراتژی و تفکر نظامی نیست. برای این منظور، روسیه درس هایی برای ارائه دارد.

مسکو طی سال‌های گذشته با اتهام‌های زیادی در خصوص حملات سایبری روبرو شده که تحریم‌های متعدد و بحران‌های دیپلماتیک زیادی را نیز برای این کشور به همراه داشته است.

روسیه «زمینی حاصل‌خیز» و مساعد برای کارشناسان علوم انفورماتیک است. این کشور طی دهه‌ها محل پرورش متخصصان رایانه بوده است. دولت در زمان اتحاد جماهیر شوروی سابق برای پیشرفت در علم و فن‌آوری تلاش‌های زیادی به خرج داد و با ظهور اولین رایانه‌ها این تلاش‌ها همچنین معطوف به کسب مهارت‌ در زمینه برنامه‌نویسی شد.

با سقوط اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در سال ۱۹۹۱ برخی از برنامه‌نویسان با استعداد اما کم درآمد در روسیه به جرایم اینترنتی و سایبری روی آوردند تا بدین ترتیب روس‌ها در جهان به مهارت در سرقت کارت‌های اعتباری مشهور شوند. کوین لیومنیه، پژوهشگر انستیتو ژئوپولیتیک فرانسه می‌گوید: فضای سایبری در دهه ۹۰ با فرهنگ تخریب و گرایش به سوی دور زدن قوانین شروع به تغییر ماهیت کرد و تخمیر شد. نخستین حمله سایبری بزرگ که به روسیه نسبت داده شد به سال ۲۰۰۷ باز می‌گردد. این حملات علیه سرویس‌‌های امنیتی کشورهای حوزه بالتیک صورت گرفت و وزارت دفاع روسیه از سال ۲۰۱۲ اقدام به تشکیل واحد‌های ویژه عملیات سایبری کرد. مشهورترین گروه جاسوسی سایبری روسیه که گفته می‌شود در ده‌ها مورد حمله نقش اصلی را بر عهده داشته از سوی منتقدان   Fancy Bear نام گرفته است. به ادعای نویسنده گزارش این گروه از جاسوسان سایبری تحت حمایت مالی اداره اطلاعات نظامی خارجی ستاد کل نیروهای مسلح فدراسیون روسیه قرار دارند.

سرویس اطلاعات داخلی آلمان سال ۲۰۱۶ در گزارشی با اشاره به عملیات جاسوسی و خرابکاری در کشورش اعلام کرد که این حملات سایبری توسط سرویس‌های اطلاعاتی روسیه انجام شده و بخشی از عملیاتی با وسعت جهانی است که با هدف به دست آوردن اطلاعات راهبردی صورت می‌گیرد. فهرست این حملات که برلین مدعی است از سوی روسیه انجام شده طولانی است اما بخش عمده آن پارلمان و دبیرخانه آلمان در سال ۲۰۱۴ را هدف قرار داده است. این فهرست عملیاتی چون اخلال و خرابکاری در سیستم‌های نظامی و واحد‌های توپخانه‌ای اوکراین طی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶، هک یک شبکه تلویزیونی فرانسه در سال ۲۰۱۵، دخالت در انتخابات ایالت متحده در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۲۰،‌ دسترسی به اطلاعات رقبای ورزشی روسیه و حمله سایبری به موسسات تحقیقاتی که سال ۲۰۲۰ روی بیماری کووید کار می‌کردند را شامل می‌شود.

 همچنین در ادامه نمونه هایی از موارد تهاجم های سایبری روسیه علیه اهداف خود در شرق اروپا و جبهه ناتو آمده است:

حمله سایبری گسترده به ۷۰ سایت دولتی اوکراین

ساعاتی پس از پایان مذاکرات میان روسیه و غرب درباره بحران اوکراین که با پیشرفتی همراه نبود، سایت‌های بسیاری از نهادهای دولتی اوکراین مورد یک حمله وسیع سایبری با این پیام که «بترسید و انتظار وقوع بدترین اتفافات را بکشید»، قرار گرفت. مقامات اوکراین در حال بررسی این حمله بزرگ سایبری هستند که روز جمعه ۲۴ دی‌ رخ داده است و کار ۷۰ سایت سازمان‌های دولتی، شامل نهاد ریاست جمهوری، وزارت‌ خارجه، وزارت دفاع و شورای امنیت ملی این کشور را برای ساعاتی مختل کرد.

هک موبایل سربازان ناتو

مقامات ارتش کشورهای اروپایی ادعا می کنند روسیه موبایل های سربازان ناتو در شرق اروپا را هک کرده است. روسیه سعی دارد با سرقت اطلاعات، نیروهای نظامی را ردیابی کند و بترساند. به گفته این مقامات پیچیدگی این عملیات هک نشان می دهد، احتمالا دولت روسیه آن را رهبری می کند.

کارشناسان نظامی معتقدند جاسوسان روسی با استفاده از آنتن و پهپادهای مخصوص موبایل های سربازان ناتو مستقر در مرزهای روسیه با کشورهای بالکان را هک می کنند. جاسوس های روس با هک موبایل های سربازان مکان آنها و اطلاعات شخصی شان را سرقت می کنند.

هک سایت های دولتی لهستان

در ۱۲ مارس ۲۰۲۱ تارنمای وزارت بهداشت و آژانس ملی انرژی اتمی لهستان چهارشنبه هک شد. هکرها در پیامی که روی این تارنماها منتشر کردند، مدعی شدند که در کشور همسایه لیتوانی نشت زباله های هسته ای رخ داده و لهستان را تهدید می کند. در پیام هکرها هشدار داده شده بود که جان لهستانی ها ساکن در مرز لیتوانی در معرض خطر است. علاوه بر این، حساب توئیتری یک روزنامه نگار که اغلب در مورد امور روسیه و اروپای شرقی مطالبی می نویسد هک شد و در حساب وی اطلاعات کذب منتشر شد. استانیسلاو زاریان سخنگوی سرویس امنیت لهستان انگشت اتهام را به سوی روسیه دراز کرد و گفت که «تمام داستان شبیه تلاش های همیشگی روسیه» برای ایجاد ظن و تفرقه در میان متحدان غربی است. زاریان افزود که حمله هکری اخیر شبیه حمله سایبری سال ۲۰۲۰ بود که در جریان آن اطلاعات کذبی درباره تهدید رادیواکتیو در لهستان منتشر شده بود.

کلام پایانی

روسیه یک قدرت سایبری بزرگ است. جنگ سایبری به بخشی جدایی ناپذیر از استراتژی بزرگ آنها تبدیل شده است. سایبر احتمالا “نقش بیشتری در چارچوب بازدارندگی استراتژیک آینده روسیه ایفا می کند” و در تمام سطوح درگیری – از صلح تا جنگ – به کار گرفته می شود. روسیه در حال سرمایه‌گذاری در سایبری است و اوکراین و دیگر اهداف آن در آسیای شرقی یک میدان آزمایشی زنده بوده است و روسیه توانست از آنها حتی قوی‌تر بیرون آید.

روسیه «در هر جنگی که از سال 2000 در آن شرکت داشته است، پیروز شده است»و تمایل خود را برای تأثیرگذاری بر فرآیندهای سیاسی داخلی دشمنان بالقوه حتی در صلح – علیرغم نظارت عمومی نشان داده است. سایبر برای آن ها عامل توانمندی و در آینده قابل پیش‌بینی نیز چنین خواهد بود.

اگر رویارویی با غرب تشدید شود، ممکن است «دولت روسیه از انجام حملات سایبری مخرب علیه غرب هیچ تردیدی نداشته باشد».

--- خبرگزاری خبرآنلاین - آخرین اخبار ایران و جهان | Khabaronline. (2017, February 5). حمله سایبری هکرهای دولتی روسیه به نروژ. Retrieved January 11, 2022, from خبرآنلاین website: https://www.khabaronline.ir/news/632816/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-
--- خبرگزاری خبرآنلاین - آخرین اخبار ایران و جهان | Khabaronline. (2017, February 5). حمله سایبری هکرهای دولتی روسیه به نروژ. Retrieved January 11, 2022, from خبرآنلاین website: https://www.khabaronline.ir/news/632816/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87
--- نروژ روسیه را به انجام حملات سایبری متهم کرد | موسسه اطلاع رسانی سایبربان. (2021). Retrieved January 11, 2022, from Cyberbannews.com website: https://www.cyberbannews.com/nrwzh-rwsyh-ra-bh-anjam-hmlat-saybry-mthm-krd
--- Mehr. (2018, September 17). تحقیقات سوئیس در مورد حمله هکری روسیه. Retrieved January 11, 2022, from خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency website: https://www.mehrnews.com/news/4405201/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9
--- ایراندخت آذر شکیب. (2021, November 7). اوکراین، روسیه را به اجرای بیش از ۵۰۰۰ حمله سایبری متهم کرد. Retrieved January 11, 2022, from ایسنا website: https://www.isna.ir/news/1400081612374/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%
--- رادیوفردا. (2016). تشکیل کمیته ویژه بررسی “حمله سایبری روسیه” به تاسیسات برق اوکراین. Retrieved January 11, 2022, from رادیو فردا website: https://www.radiofarda.com/a/b32-ukraine-investigates-russian-cyber-attack/27461577.html
--- شواهد تازه از هک شدن شرکت نفتی اوکراینی توسط هکرهای روسی. (2020, January 15). Retrieved January 11, 2022, from سکوایران website: https://www.secuiran.ir/%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF

‌