نویسندگان: Erin M. Sorrell, Julie E. Fischer, Gigi Kwik Gronvall
منبع: Think Global Health وبسایتی زیرمجموعه Council on Foreign Relations
تاریخ نشر: 22 مارس 2022
ترجمه و تلخیص: محمدمهدی معدلی
دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات منطقهای جنوب شرق آسیا
دانشکده روابط بینالملل
مقدمه
شورای امنیت سازمان ملل متحد در 11 مارس 2022 ادعاهای روسیه پیرامون ساخت سلاح بیولوژیک توسط اوکراین به همراهی ایالات متحده را به بحث گذارد. امری که بر خلاف «کنوانسیون تسلیحات بیولوژیک و سمی»[1] است. به موجب این معاهده 183کشور از توسعه، انبار کردن، تهیه کردن، نگهداری و تولید مواد بیولوژیک و سمی برای هر مقصود غیرصلحآمیزی منع میشوند. واسیلی نبنزیا، نماینده دائم روسیه در شورای امنیت طی برگزاری جلسه بررسی این ادعا، مدعی شد که شبکهای از 30 آزمایشگاه در حال آزمایش پاتوژنهای(عوامل بیماریزا) بسیار خطرناک است و این که کیف به پاکسازی شواهد این فعالیتها اقدام نموده است. ادعاهای روسیه توسط نمایندگان مستقر در سازمان ملل و اعضای کنوانسیون تسلیحات بیولوژیک و سمی با کمبود اطلاعات قانعکننده تشخیص داده شد. تنها چین میزانی از حمایت را نسبت به روسیه ابراز نمود و از شرکت در فرایند رایگیری خودداری کرد.
فهم توصیههای سازمان بهداشت جهانی
این ادعای روسیه که علاوه بر اوکراین، کشورهای دیگری از اروپای شرقی را نیز شامل میشود، مبتنی بر توصیه سازمان بهداشت جهانی به اوکراین جهت امحاء ایمن نمونههای بیولوژیک موجود در آزمایشگاههاست. این توصیه به هنگام در معرض تهدید قرار گرفتن آزمایشگاهها اعلام میشود که در حقیقت برای حفاظت از آزمایشگاههای اوکراینی در برابر حملات روسیه و عدم انتشار تصادفی پاتوژنهای موجود اعلام شده است. این توصیه دستمایه ایجاد و دامن زدن به کمپین اخبار غلط و گمراه کننده توسط روسیه شد به گونهای که فدراسیون روسیه این اعلامیه [توصیهای و هشدارآمیز] را به عنوان شاهدی بر غیرقانونی بودن برنامه آزمایشگاهی اوکراین تلقی و القا نمود. اما طبق این اعلامیه سازمان بهداشت جهانی، ممکن است روسیه با تصرف این آزمایشگاهها به ایجاد و استفاده از سلاح بیولوژیک اقدام کند. همچنین تلاش این کمپین انتشار اطلاعات جعلی با هدف انحراف افکار عمومی از دو موضوع مهم انجام شد: یکی مدیریت شخص رئیس جمهور روسیه، ولادمیر پوتین بر توسعه عوامل بیولوژیک که خود نقض کنوانسیون تسلیحات بیولوژیک و سمی به شمار میرود و دوم ضرورت گفتگو درباره خطرات جدی و واقعی موجود در زمانی که زیرساختها و عملیات آزمایشگاهی در خطر قرار قرار دارند.
نقش مهم آزمایشگاهها
آزمایشگاههای انسانی و حیوانی میتوانند شیوع بیماریهای شناخته شده و جدید را در سطوح ملی، منطقهای و جهانی(اطلاع به سازمان جهانی بهداشت طبق مقررات بینالمللی سلامت و سازمان جهانی سلامت حیوانات) هشدار دهند. برنامه همکاری برای کاهش خطر[2] در وزارت امور خارجه و دفاع آمریکا در همکاری با کشورهای مختلف امنیت ذخائر پاتوژنی و تقویت زیرساختی آزمایشگاه هایشان را تامین می کند. بر همین اساس است که برنامه همکاری برای کاهش خطر در دفاع آمریکا به همراه وزارت بهداشت اوکراین از سال 2005 پروژه هایی را برای تقویت فرایند نظارت بر بیماری، امنیت آزمایشگاه و واکنش به پاندمی را دنبال میکنند. حمایتهای کمکی دیگری از وزارت بهداشت اوکراین توسط مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها، سازمان بهداشت جهانی و دیگر نهادها برای تقویت ظرفیتهای نظارتی و آزمایشگاهی به عمل آمده است که این ظرفیتها در دوران پاندمی تقویت شد. این همکاریهای فنی مختص اوکراین نبوده و بر اساس چارچوبهای امنیت سلامت مانند برنامه امنیت سلامت جهانی صورت گرفتهاند.
حمله به زیرساختهای بهداشتی اوکراین و مردم آن آسیبپذیریهای جدیدی را در زمینه فوریت و شیوع بیماری ایجاد میکند.(بخشی از آن طریق ایجاد کمبود در آب آشامیدنی سالم، فاضلاب و منابع غذایی صورت میگیرد.) این در حالی است که نظام سلامت اوکراین مختل گردیده است و میزان بالای ابتلای ایدز، سل و کووید19 در زمان آغاز جنگ چالشهای جدی آن بودند. به علاوه در اکتبر 2021 برنامه واکسیناسیون فلج اطفال صدهزار کودک اوکراینی آغاز گردید که با شروع جنگ متوقف شد. کمیسر عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان تخمین زده است که تا 18 مارس حملات روسیه بیش از 2/3میلیون نفر را به ترک کشور و قریب به 2میلیون نفر را به آوارگی کشانده است، که خود بزرگترین بحران انسانی اروپا از جنگ جهانی دوم تا کنون است. سازمان جهانی بهداشت گزارش داده است که روسیه از 18 مارس تا کنون 45 مرتبه مراکز مراقبتهای بهداشتی اوکراین را هدف حملات خود قرار داده است. مضاف بر این روسیه مانع دسترسی مردم اوکراین به خدمات مهم بهداشتی میشود. مردم اوکراین به دلیل قرار گرفتن در پناهگاهها و شرایط رفتن از جایی به جای دیگر، از تمام زیرساختها و امکانات بهداشتی محرومند و درنتیجه بستر بروز، انتقال و ابتلا به انواع بیماریها بین تمام مردم از تمام سنین وجود دارد و ضعف نظام سلامت و آزمایشگاهها در اوکراین کشورهای همسایه را نیز با چالشهای بهداشتی و مراقبت از سلامت روبهرو کرده است.
روسیه در شرایطی قرار دارد که عمده کشورها بیش از آنچه که ابراز میدارند از روسیه منزجر هستند. روسیه در حالی حملات خود علیه زیرساختهای بهداشتی اوکراین را دنبال میکند که با سوء استفاده بیشرمانه از کمآگاهی افکار عمومی و رسانه نسبت به ایمنی زیستی، امنیت بیولوژیک و فعالیتهای آزمایشگاهی ایمن، افکار عمومی را از پیامدهای اقدامات خود منحرف میسازد.
[1] Biological and Toxin Weapons Convention (BWC) [2] Cooperative Threat Reduction (CTR)