از مکاتبه با شبکه‌های اجتماعی تا فیلترینگ آنان

پیشینه ماجرا

چین به عنوان یکی از قدرت های برتر جهان، از الگوهایی برای رشد و توسعه خود در زمینه های مختلف بهره برده است که این کشور را در عرصه­ ها و میدان­های گوناگون، دست بالا و کشور برتر قرار می­ دهد. یکی از آن عرصه­ ها، رسانه­ های اجتماعی است که نسل پنجم جنگ­ها را میزبانی می­ کند. چین با الگو برداری از اقدامات و تجربیات رژیم غاصب صهیونیستی در نبرد با حزب الله و حماس، طی چند سال اخیر، به طرح های موفقی برای مدیریت، کنترل و اقدام مناسب در این حوزه دست پیدا کرده است.

چین با بررسی اقدامات اسرائیل متوجه شد که می ­تواند، فضای رسانه­ های مجازی را قبضه کند و همزمان، حمله و دفاع مناسبی در این میدان داشته باشد. چین به طور کاملا آشکار دست به محدود کردن فضای رسانه­ های مجازی به وسیله دستکاری در عملکرد self-policing یا خودبازرسی آنها زد. (self-policing: فرآیند یا رویه‌ای که طی آن یک صنعت، حرفه یا سایر گروه‌ها، اعضای خود را بررسی می‌کنند تا از مطابقت آن‌ها با اصول یا توافق‌های تعیین‌شده، اطمینان حاصل کنند.) (Chinese Disinformation Efforts on Social Media, 2021, p. 190)

حال سوالی که ما را به هدف این نگاشت سوق می دهد، این است که: رژیم غاصب صهیونیستی چگونه و با چه رویکردی در میدان رسانه ­های اجتماعی و شبکه­ های مجازی با وجود شکست سنگین از حزب ­الله طی سال­های 2006 تا 2008 در برابر افکار عمومی، توانست ساختاری را طراحی کند که زمین بازی را به سود خود، تغییر دهد؟

اسرائیل و خفه کردن صدای مخالفین ضد جنگ

در ژوئیه 2006، در جنگ بین حزب­ الله و اسرائیل، حزب­الله با شلیک موشک به مرز اسرائیل، تعدادی از سربازان رژیم را کشت. در جواب، اسرائیل به گفته خود به بیمارستان­ها و مدارس – به بهانه اینکه این مکان­ها مخفیگاه حزب­ الله است – حمله کرد و انسان­های بی گناه بسیاری را به شهادت رساند. در پی این اقدام، عکس­ها و فیلم­هایی در فضای رسانه ­ها پخش و باعث شد اسرائیل با بحرانی در سطح افکار عمومی بین­ الملل مواجه شود. پس از این شکست فاجعه بار، ارتش اسرائیل عمیقاً به نقش رسانه های آنلاین در جنگ افکار عمومی پی برد و در پی اصلاح ساختار معیوب و سنتی خود در مدیریت فضای مجازی و رسانه برآمد. (以色列网络舆论攻防的发展历程及特点, 2021, p. 164)

ارتش اسرائیل در گام ابتدایی، سه اقدام را عملیاتی کرد:

•  محل استقرار خبرنگاران برای مصاحبه را کنترل کرد.
• رسانه‌های طرف مقابل را تخریب کرد.
• از رسانه‌های آنلاین برای افکار عمومی استفاده کرد. (以色列网络舆论攻防的发展历程及特点, 2021, p. 169)

اما همچنان خلأ­هایی در این ساختار وجود داشت و اجتناب ناپذیر بود. یکی از این خلأها، نقش مردم عادی در انتشار اخبار بود که رسانه­ ها را بلافاصله از اقدامات رژیم صهیونیستی و اطلاعات صحنه نبرد فلسطین اشغالی باخبر می­ کرد. (以色列网络舆论攻防的发展历程及特点, 2021, p. 170)

در گام بعدی، اسرائیل اقدامی را انجام داد که پاسخ سوال مطرح شده در این نگاشت را در پی دارد؛ اقداماتی از جنس حقوق و قانونگذاری.

 از سال 2015، حماس به ­صورت جدی از اینترنت برای انجام تبلیغات ضد اسرائیلی استفاده می­ کند. اسرائیل با بهره­ مندی از این فرصت، اختیارات خود را در فضای مجازی گسترش داد (以色列网络舆论攻防的发展历程及特点, 2021, p. 170) و در واکنش به این موضوع، کنست (پارلمان رژیم صهیونیستی) در 15 ژوئن 2016، قانون جدید مبارزه با تروریسم را تصویب کرد. طبق خلاصه وزارت دادگستری، این قانون «ابزارهای مؤثرتری برای مقابله با تهدیدات تروریستی مدرن در اختیار مقامات اجرایی قرار می‌دهد و در عین حال کنترل‌ها و توازن‌های اضافی لازم برای حفاظت را در برمی‌گیرد.» (Israel’s New Counter-Terrorism Law and Terrorism in Cyberspace, 2021, p. 190)

اسرائیل شاهد کمپین‌های سایبری بسیاری برای تاثیرگزاری بر افکار عمومی، موسوم به «انتفاضه فیس بوک» از سوی فلسطینیان بوده است. گزارشی در سال 2016 توسط گروه چهارجانبه (سازمان ملل ، اتحادیه اروپا ، روسیه و ایالات متحده) ارائه شد؛ مبنی بر اینکه «تحریک به خشونت در رسانه های اجتماعی شتاب بیشتری گرفته است» و «حماس و سایر جناح های رادیکال، مسئول واضح­ ترین و گسترده ­ترین تحریکات در این بسترها هستند.» مانند تمجید از تروریسم و ​​فراخوان آشکار به خشونت علیه یهودیان، از جمله آموزش کار با چاقو و… (Israel’s New Counter-Terrorism Law and Terrorism in Cyberspace, 2021, p. 190)

قانون مذکور، جرم «نمایش همبستگی با یک سازمان تروریستی یا اقدام تروریستی» را وضع می­ کند. این مقررات تا حدی مانع فعالیت‌های آنلاینی است که از اقدامات علیه امنیت ملی اسرائیل، حمایت و تشویق می­ کنند. قانون جدید، رفتارهای مشاهده شده در فعالیت های تروریستی در فضای مجازی را جرم انگاری می‌کند (Israel’s New Counter-Terrorism Law and Terrorism in Cyberspace, 2021, p. 190)، از جمله:

• همبستگی علنی با یک سازمان تروریستی
• مشارکت در بیانیه هایی که ممکن است منجر به یک عمل تروریستی شود، ثبت نام افراد در یک سازمان تروریستی و شرکت در آموزش به نمایندگی از یک سازمان تروریستی
• انتشار فراخوان مستقیم برای ارتکاب یک اقدام تروریستی
• انتشار تمجید، تشویق و حمایت از یک اقدام تروریستی (Israel’s New Counter-Terrorism Law and Terrorism in Cyberspace, 2021, p. 190)

طبق این قانون، افراد و گروه‌هایی که این فعالیت‌ها را مرتکب می­شوند، می‌توانند به عنوان «سازمان تروریستی» معرفی شوند. (Israel’s New Counter-Terrorism Law and Terrorism in Cyberspace, 2021, p. 190)

رژیم صهیونیستی با بهره مندی از این قانون و بعلاوه زبان حقوق بین المللی مناسب، توانست سیستم خودبازرسی شبکه های مجازی مانند فیس بوک، توییتر و اینستاگرام را به طور آشکار دستکاری کند و مطالبی را که ضد امنیت ملی­اش هست را در لیست موارد ممنوعه در این بستر ها قرار دهد.

حال میدان فضای مجازی نیز تا حدی به نفع اسرائیل تغییر کرده و افکار عمومی بین المللی به سود این رژیم غاصب، تحت الشعاع قرار گرفته است. بعلاوه به واسطه این قانون، اسرائیل با سالوسی، خود را به عنوان یک بازیگر منطقی (rational actor) در عرصه بین­ الملل معرفی کرد. تحت این عنوان که بدون فیلترینگ گسترده و بی­ منطق بستر­های فضای مجازی، می ­توان فقط با ارسال چند نامه به بستر دلخواه، امنیت ملی خود را تضمین کرد.

توصیه‌هایی برای جمهوری اسلامی ایران

در انتهای نگاشت، پیشنهادی برای تصحیح سیاست جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با حملات فضای رسانه­ای و مجازی، از سمت دشمنان و خائنین به قصد آسیب به امنیت ملی کشورمان بیان می­ کنیم تا ان­شاء­الله در بهبود سیاستگذاری فضای مجازی و مدیریت هوشمندانه آن ، تاثیری داشته باشد.

واژه فیلتر در ایران – به خاطر عدم سیاست درست و هوشمندانه و عدم توجه به ظرفیت های بالقوه موجود مانند خودبازرسی بسترهای مجازی – تبدیل به یک بحران و معضل در افکار عمومی کشورمان شده است.

جمهوری اسلامی ایران در اولین گام باید به وسیله مجلس شورای اسلامی، به طور دقیق، دشمنان و متخاصمان را معرفی کند، قوانینی برای محدود کردن آن­ها وضع کند، مردم کشورمان را به وسیله قوانینی معقول توجیه و پیام جمهوری اسلامی را در عرصه بین­ المللی منتشر کند.

در گام بعد ، جمهوری اسلامی باید با تقویت زبان حقوقی خود در عرصه بین ­الملل، بستر­های فضای مجازی را – که به ادعای خود از حاکمیت تمام کشور­ها حمایت و امنیت آنها را تضمین می­ کنند – مجبور به محدود کردن مطالب، صفحه­ ها و کانال­های مخالف امنیت کشورمان بکند؛ امنیت در تمام جنبه­ ها، مانند محدود کردن صفحه­ هایی با مطالب غیر اخلاقی به­ خاطر ضربه به امنیت فرهنگی-اخلاقی کشور، و نیز محدود کردن صفحه­ هایی با انگیزه آسیب به امنیت اقتصادی و در ادامه امنیت روانی مردم، همچنین محدود کردن صفحه­ ها و کانال­های منافقین و آشوب­گران از آن جمله هستند.

فیلترینگ هوشمند و استفاده از مجاری قانون گذاری شبکه‌های اجتماعی، امری است که موجب بازنمایی جمهوری اسلامی به عنوان بازیگری عقلانی می‌شود. این اقدام حتی در صورت عدم همکاری شبکه‌های اجتماعی، روشنگر لزوم اتخاذ راهبرد سخت‌تر «فیلترینگ» از سوی کشور به دلیل تهدید «امنیت» از سوی این بسترها (در معنای موسع و مدرن آن که تمامی شئون زندگی را شامل می‌شود) خواهد بود.

--- Chinese Disinformation Efforts on Social Media. (2021). rand, 190.
--- Israel’s New Counter-Terrorism Law and Terrorism in Cyberspace. (2021). rand.
--- SCOTT W. HAROLD, N. B.-M. (2021). Chinese Disinformation Efforts on Social Media. rand, 190.
--- 以色列网络舆论攻防的发展历程及特点. (2021). 程及特点, 170.