تولد نسل جدید آرپاهای آمریکایی

مقدمه

هنوز زمان زیادی از دهه 60 میلادی و ایجاد اولین آرپا (ARPA: ADVANCED RESEARCH PROJECTS AGENCY) در ایالات متحده آمریکا نگذشته است که این روزها مجددا صدای تولد یک مرکز تحقیق و توسعه دیگر از مجموعه مراکز آرپا به گوش می رسد. اولین آژانس پروژه‌های پیشرفته پژوهشی با نام مختصر آرپا در سال 1958 تأسیس شد و در خدمت نیروهای مسلح آمریکا درآمد. این مرکز جدید دارپا (DEFENCE ADVANCED RESEARCH PROJECTS AGENCY) نامگذاری شد و موظف به توسعه و ساخت فناوری‌های نوین برای استفاده نیروهای مسلح ایالات متحده آمریکا شد. از سال ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۵ بیشترین تأکید دارپا روی مسائل مهم ملی بود که شامل فضا و پرتاب موشک بالیستیک دفاعی و همچنین تشخیص آزمایش جنگ‌افزار هسته‌ای بود. پس از جنگ ویتنام، دارپا به بهره‌برداری از پردازش‌های پیشرفته و فناوری‌های شبکه و بازسازی و تقویت روابط با دانشگاه پرداخت. به طور کلی تاریخ فعالیت دارپا را شاید بتوان به دو دوره زمانی: ۱. «پیش از سال ۲۰۰۱ و تمرکز بر دانشمندان نخبه و شرکت‌های دانشگاهی» و ۲. «پس از سال ۲۰۰۱ و تمرکز بر بنگاه‌های بزرگ صنعتی» تقسیم نمود.

توسعه نسل جدید آژانس‌های تحقیقاتی

پس از موفقیت نسبی دارپا تمرکز و توجه برای تأسیس و توسعه دیگر مراکز مشابه افزایش یافت. در سال 2009 مرکز آرپا – ای (ARPA-ENERGY) ذیل وزارت انرژی آمریکا تأسیس شد و به دنبال پروژه‌های تحقیقاتی و نوآورانه در حوزه انرژی بوده است. این روزها در سال 2022 نیز بایدن پیشنهاد تأسیس دو مرکز آرپا دیگر را داده است. مرکز آرپا – سی (ARPA-C) و آرپا – اچ (ARPA-H) هرکدام در حوزه تغییرات آب‌وهوایی و سلامت فعالیت دارند و قرار است همانند دیگر مراکز آرپا به طور مستقل و خارج از سیستم بوروکراتیک اداری به تحقیق و توسعه در حوزه‌های مربوط خود بپردازند.[1] آرپا – اچ تنها یکی از چندین تلاش در سال‌های اخیر برای تقلید از دارپا است. دولت‌های گذشته آرپاهایی را در دپارتمان‌های انرژی و امنیت داخلی و همچنین برای جامعه اطلاعاتی ایجاد کرده‌اند. علاوه بر آرپا – اچ، بایدن امروز ایجاد یک آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته در حوزه تغییرات آب‌وهوایی (ARPA-Climate) را پیشنهاد کرد که بر توسعه فناوری‌هایی برای مبارزه با گرمایش جهانی تمرکز دارد.[2]

تمرکز بایدن بر آژانس تحقیقاتی سلامت

بایدن ایجاد آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته برای سلامت (ARPA-H) را برای بهبود توانایی دولت ایالات متحده برای سرعت بخشیدن به تحقیقات زیست‌پزشکی و سلامت پیشنهاد کرد. قانون عمومی 117-103 در 15 مارس 2022 به تصویب رسید و اجازه ایجاد آرپا – اچ را در وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده داد تا در ژوئن 2022 این مرکز رسماً آغاز به کار کند. طبق اعلام خاویر بسرا، وزیر بهداشت و خدمات انسانی آمریکا، مدیر آرپا – اچ توسط شخص رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود و به وزیر بهداشت گزارش کار می‌دهد ولی ذیل مؤسسه ملی بهداشت (NIH) کار خواهد کرد. علت اصلی این تصمیم بایدن را عجله در ایجاد مرکز می‌توان دانست چرا که در صورت تصمیم برای تأسیس آرپا – اچ به‌صورت کاملاً جداگانه نیازمند صرف زمان بیشتری برای گرفتن مجوز است.[3]

بایدن برای پیشگیری، شناسایی و درمان بیماری‌هایی مانند آلزایمر، دیابت و سرطان، درخواست 6.5 میلیارد دلار در بودجه سال مالی 2022 کرده است. این درخواست به‌عنوان بخشی از پیشنهاد افزایش 9 میلیارد دلاری به مؤسسه ملی بهداشت (NIH) است.[4] در همین راستا، بایدن از وزارت انرژی می‌خواهد که آرپا – سی را توسعه دهد که بر بحران آب‌وهوا تمرکز می‌کند. این آژانس بودجه 1 میلیارد دلاری خود را با آرپا – ای، که در سال 2009 برای جستجوی راه‌حل‌های انرژی پیشرفته تأسیس شد، تقسیم خواهد کرد. پرزیدنت بایدن خواستار انتشار خالص صفر کربن در ایالات متحده تا سال 2050 شده است. درحالی‌که حمایت رئیس‌جمهور از سازمان‌های علمی ستایش می‌شود، برخی از منتقدان نگران هستند که بودجه بسیار زیاد و خیلی زود است.[5]

نتیجه‌گیری

آنچه از این تلاش‌های آمریکا و دیگر کشورها برای تأسیس و توسعه نهادهای تحقیق و پژوهش فناورانه و با خطرپذیری بالا می‌توان دریافت، تمرکز و توجه ویژه برای رسیدن به علوم و فناوری‌های برتر به‌منظور قابلیت رقابت و تسلط جهانی بر دیگر کشورها است. پروژه‌های آرپا (ARPA) در آمریکا و آریا (ARIA) در انگلستان مواردی هستند که به‌خوبی اهتمام روبه‌رشد کشورها برای دستیابی به فناوری‌های برتر را نشان می‌دهد.[6] ازاین‌جهت لازم است فعالیت‌ها و عملکرد چنین مراکزی به طور کامل زیر نظر گرفته شود تا بتوان از پیشرفت‌های کشورهای رقیب و متخاصم اطلاع کافی یافت و از طرفی دیگر بتوان از دانش به‌روز دنیا بهره‌مند شد و به‌گونه‌ای به آن دسترسی پیدا کرد. به‌عنوان‌مثال تمرکز قابل‌توجه آمریکا بر دو حوزه بهداشت و سلامت عمومی و تغییرات اقلیمی و آب‌وهوایی، از تأسیس دو مرکز آرپا جداگانه برای هرکدام گرفته تا برگزاری نشست‌های جهانی مانند نشست گلاسکو و توافقات بین‌المللی نظیر توافق آب‌وهوایی پاریس، همگی نشان‌دهنده این موضوع هستند که آمریکا به طور ویژه در این دو حوزه در حال تحقیق و پژوهش است تا بتواند در آینده با اتکا به دستاوردهای خود در این حوزه‌ها تسلط خود بر دیگر کشورها را حفظ کند.[7] علاوه بر تلاش‌های آمریکا و دیگر کشورها، تحولات جهانی اخیر مانند همه‌گیری کرونا و گرمایش روزافزون کره زمین به‌خوبی لزوم سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه در دو حوزه بهداشت و تغییرات اقلیمی در کشور را نشان می‌دهد. در همین راستا به دست گرفتن ابتکار عمل در این دو حوزه و تسلط علمی و عملی در منطقه غرب آسیا، پیشنهاد می‌شود. دستگاه دیپلماسی کشور نیز با ابتکارات برگزاری نشست‌ها و ایجاد توافق‌نامه‌های بین‌المللی در این حوزه‌ها می‌تواند نقش محوری در منطقه را ایفا کند و در بلندمدت جزو کشورهای پیشرو در جهان باشد.

[1] https://www.whitehouse.gov/ostp/advanced-research-projects-agency-for-health-arpa-h/
[2] https://www.science.org/content/article/biden-wants-65-billion-new-health-agency-speed-treatments
[3]https://www.hhs.gov/about/news/2022/05/25/hhs-secretary-becerra-establishes-arpa-h-within-nih-names-adam-h-russell-phil-acting-deputy-director.html
[4] https://www.nih.gov/arpa-h
[5] https://www.science.org/doi/10.1126/science.abj8547
[6]https://www.the-scientist.com/news-opinion/uk-announces-high-risk-high-reward-research-development-agency-68485
[7]https://www.the-scientist.com/news-opinion/president-biden-proposes-the-creation-of-two-darpa-like-agencies-68660