چهار سال اخیر یکی از پر آشوب ترین دوره های روابط مدرن چین و آمریکا بوده است. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریكا، عامل اصلی این آشفتگی است، زیرا او در بین اینکه چین را به عنوان شریکی ارزشمند در امور بین الملل معرفی کند یا چین منفوری كه باید همیشه باید محدود شود در نوسان است. با پیشرفت ریاست جمهوری ترامپ، چنین نوساناتی شدت یافته است. این مسائل، ناظران را مردّد ساخته است که آیا این یک استراتژی هدفمند از سوی رهبر قدرتمندترین کشور جهان است یا نشانه ای از یک سیاست افسارگسیخته، بد جاافتاده و حتی کوته بینانه است.
چنین رویکرد دیوانهواری واضح تر از روابط اقتصادی آنها نبوده است. در اینجا، ایالات متحده تلاش کرده است تا روابط تجاری خود با چین را، به ویژه برای کاهش مازاد تجاری بلند مدت پکن با واشنگتن متعادل سازد. نخبگان ایالات متحده استدلال کرده اند که این مازاد، منجر به ایجاد رابطه ای نابرابر شده است، چیزی که چین در حال رشد، برای به چالش کشیدن برتری اقتصاد ایالات متحده از آن بهره می برد. این شکاف با تبدیل شدن به نشانهای از چین در حال رشد (که به زودی بر ایالات متحده در امور جهانی چیره می شود و اکنون نخبگان ایالات متحده آن را جدی ترین تهدید استراتژیک برای موقعیت جهانی خود می دانند) به طور فزاینده ای جنبه نمادین به خود گرفته است.
در سال ۲۰۱۸ رئیس جمهور آمریكا در تلاشی برای وادار کردن چین به نوعی تجدید نظر، جنگ تجاری را آغاز كرد و تعرفه های واردات چین را به بازار آمریكا به تدریج بالا برد. در اوایل سال ۲۰۲۰، این تعرفه ها بالغ بر ۴۰۰ میلیارد دلار بود، با اینكه چین تعرفه های تلافی جویانه ۱۳۸ میلیارد دلاری خود را بر واردات آمریكا اعمال کرد. چنین اقداماتی در میان گفتگوهای تجاری در حال جریان بین دو طرف صورت گرفته است و به عنوان یک تاکتیک مذاکره که در نهایت برای اقتصاد هر دو کشور زیان بار بوده است، بازبینی شده است . در اواخر سال ۲۰۲۰، WTO(سازمان تجارت جهانی) اظهار داشت که تعرفه های ایالات متحده قوانین تجاری بین المللی را با زیرپا گذاشتن مشروعیت آنها نقض کرده است، همانطور که ایالات متحده ادعا می کند که چین نظم بین المللی “مبتنی بر قوانین” به رهبری ایالات متحده را تضعیف می کند.
در جای دیگر، دو طرف در مورد ادعاهای ارضی چین در دریای جنوبی چین دچار اختلاف شده اند، و ایالات متحده آمریکا به طور منظم عملیات آزاد ناوبری را در منطقه، انجام می دهد. اکنون ایالات متحده همچنین کشتی های جنگی و هواپیماهای نظامی را ماهانه از طریق تنگه تایوان (چیزی که تحت نظر ترامپ ابداع شده است) می فرستد تا ادعاهای تاریخی چین در این جزیره را متوقف کند. واشنگتن از متحدان خود به ترتیب – استرالیا، کانادا، فرانسه و انگلستان – خواسته است که مانند آنها عمل کنند، این مسئله نگرانی هایی را در چین ایجاد کرده است مبنی بر اینکه کشور از نظر استراتژیک در منطقه محدود می باشد. چنین محدودیتی می تواند مانع از آن شود که پکن هدف سیاست خارجی خود را که ادعای برتری در شرق آسیا است، دنبال کند.
در مورد بیماری همه گیر ویروس کرونا، روایتهایی که از ایالات متحده به همراه متحدان غربی آن نشات می گیرد، چین را مقصر عامل شیوع این بیماری می داند. ترامپ در سخنرانی اخیر خود در سازمان ملل، آشکارا ادعا کرد که چین آگاهانه “طاعون” Covid-19 را در جهان رها کرده است، که پاسخی مختصر و مفید از مقامات پکن به همراه داشت مبنی بر اینکه چین یک کشور اهل همکاری و تعاون است نه یک کشور متخاصم و “قصد هیچگونه جنگ سرد یا گرم با هیچ کشوری را ندارد ” .
این انتقادات در چند ماه گذشته در غرب به طور فزاینده ای جریان یافته است، و به عنوان محرکی برای بحث ها در مورد نحوه مقابله با ظهور چین عمل می کند. با انتقاد بیشتر، در اکتبر ۲۰۲۰ یک نظرسنجی در مرکز تحقیقات Pew نشان داد که نظرات نامطلوب در مورد چین در بین مردم اروپای غربی، ایالات متحده، کانادا، استرالیا و کره جنوبی در بالاترین سطح قرار دارد.
همه این جنبه های مربوط به روابط ایالات متحده و چین صرف نظر از نتیجه انتخابات ایالات متحده، به ویژه در مورد نگرانی های جهانی در مورد رشد جاه طلبی های بین المللی چین، چالش های خاصی را به همراه خواهد داشت. در این راستا، پکن مطمئناً باید تلاش های دیپلماتیک خود را بار دیگر دوبرابر کند تا کشور را به عنوان یک بازیگر بین المللی معتبر و بی خطر، که از طریق آن دیگران می توانند – در درجه اول – از لحاظ اقتصادی، بهره مند شوند، معرفی کند. اینکه با بیشترین حد اطمینان، ویروس کرونا تا حدود زیادی تحت کنترل چین است، بدان معناست که توانسته است فعالیت اقتصادی خود را مجدداً آغاز کند؛ این به پکن توانایی شروع مجدد و جبران در عرصه بین المللی را می دهد. اینكه بیشتر كشورهای غربی همچنان تحت تأثیر بیماری همه گیر هستند این توانایی را تقویت كرده و به چین فرصت بیشتری می دهد تا قدرت نفوذ و اثرگذاری بیشتری کسب كند.
همچنین به نظر میرسد که اکنون این ایالات متحده است که با بزرگترین چالش ها برای مشروعیت بین المللی خود روبرو است، پیامدهای آن ممکن است تأثیرات عمیقی بر جایگاه جهانی این کشور داشته باشد. این مربوط می شود به مدیریت رئیس جمهور ایالات متحده در زمینه بیماری همه گیر، که تاکنون وضعیت جهانی خود را، یعنی ۲۱۰۰۰۰ مرگ (که قرار است تا پایان سال دو برابر شود) و بیش از۷.۵ میلیون عفونت در جهان، موجب شده است. اینکه شخص رئیس جمهور ایالات متحده اکنون آلوده به ویروس کرونا شده است، نه تنها به یک رهبر بلکه یک سیستم سیاسی گسترده تر در اطراف خود (از جمله رهبران ارشد نظامی، سناتورها و بیشتر کارکنان کمپین های انتخاباتی او) اشاره می کند که نگرشی سهل انگار، ناآماده و نا معتبر نسبت به چالش مهم بهداشت جهانی زمان ما دارد.
آلودگی ترامپ به ویروس کرونا همچنین نشانه تهدید بزرگ امنیت ملی برای ایالات متحده و جهان است. نکته بسیار مهم در اینجا این است که، به طور گسترده ای گزارش شده است که ترامپ هیچ نتیجه منفی در انتخابات پیش رو را نخواهد پذیرفت. جدای از نظراتی مبنی بر اینکه او سمت خود را ترک نمی کند، ممکن است سعی کند تا حامیان خود را – حتی به طور قطع با خشونت – برای محافظت از موقعیت خود جمع کند.
با ادعاهایی درمورد تقلب در انتخابات که بطور گسترده بین جمهوری خواهان و هواداران ترامپ انتشار یافته، در صورت پیروزی دموکرات ها، می توان انتظار نزاع های طولانی مدت قانونی و همچنین افزایش پتانسیل برای ناآرامی های بزرگ مدنی در سراسر ایالات متحده را داشت. هر یک از این نتایج توانایی داخلی و بین المللی ایالات متحده را برای اقدامات خارج از مرزهای خود از بین می برد. آنها همچنین نامشروع بودن سیستم سیاسی ایالات متحده (و دموکراسی) را مخابره می کنند.
چنین بحران هایی فقط به نفع پکن (در میان سایر رقبای ایالات متحده) خواهد بود، خصوصاً با توجه به اینکه چین از بسیاری جهات درحال برگشت به فعالیت های اقتصادی پیش از ویروس کرونا است – درصورتی که به آن باز نگردد. اگر روابط ایالات متحده و چین حاکی از رقابت برای برتری بین دو کشور برجسته جهان باشد، رسیدگی واشنگتن به بیماری همه گیر ویروس کرونا و تأثیر آن بر انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده می تواند به خوبی نشانگر سقوط آمریکا در عرصه بین المللی باشد و اساساً مسیر چین به سمت برجستگی جهانی را سرعت می بخشد.