مشکل عمده سیاه‌پوستان آمریکا؛ تبعیض ساختاری یا باورپذیری نادرست

مقدمه

بحث تبعیض‌نژادی و خشونت علیه رنگین‌پوستان به‌ویژه سیاه‌پوستان آمریکا مبحثی پرتکرار در جامعه‌شناسی آمریکا است. کشور آمریکا از ابتدا درگیر مسائل مرتبط با نژادپرستی، برده‌داری و تبعیض‌نژادی بوده است. این موضوع به‌قدری در تاریخ آمریکا تأثیرگذار بوده که بخش عمده‌ای از بزرگ‌ترین جنگ داخلی[1] آمریکا با آن ارتباط داشت. سال‌ها تبعیض و سال‌ها مبارزه با آن، ‌یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های زندگی سیاه‌پوستان آمریکاست. تبعیض‌نژادی و خشونت علیه سیاه‌پوستان چنان ساختاری و ریشه‌دار است که حتی اخیراً با قتل یک شهروند سیاه‌پوست[2] به دست پلیس این کشور، اعتراضاتی گسترده‌ای را به‌وجود آورد. ازاین‌رو تبعیض‌نژادی و خشونت ساختاری مهم‌ترین مشکل عمده‌ی سیاه‌پوستان آمریکا عنوان می‌شود.

در زمان‌های مختلف تبعیض‌نژادی در جامعه‌ی آمریکا به‌ویژه در ارتباط با سیاه‌پوستان، اشکال گوناگونی داشته است. این موضوع با رشد شهرنشینی و حقوق شهروندی در ابعاد گوناگون متجلی شده است. سال‌ها پیش در آمریکا سیاه‌پوستان نه‌تنها شهروندی عادی محسوب نمی‌شدند، بلکه به‌عنوان برده جزء دارایی‌های سفیدپوستان آمریکا بودند. برده‌داری آن‌قدر رایج بود که مهم‌ترین و سرشناس‌ترین افرادی که در استقلال آمریکا و تحولات آن نقش داشتند، همگی از برده‌داران و زمین‌داران عمده بودند.[3] همان برده‌داران و زمین‌داران سفیدپوست، «پدران آمریکا» افرادی بودند که پیش‌نویس قانون اساسی را نوشته و استقلال آمریکا را اعلام کردند. ازاین‌رو شاید به‌توان بخش عمده و اصلی مشکل سیاه‌پوستان آمریکا را در اولین جمله‌ی متن قانون اساسی آمریکا جستجو کرد. عبارت «ما مردم…»^[4] یکی از مبهم‌ترین مفاهیمی است که در متن قانون اساسی آمریکا وجود دارد. بررسی موشکافانه‌ی مفهوم «مردم» و هم‌چنین حضور برده‌داران و مالکان ثروتمند در هنگام نگارش و تأیید قانون اساسی، عبارت «ما مردم…» را بیشتر به سفیدپوستان آمریکایی نسبت می‌دهد. به‌هرحال تلاش برای رفع تبعیض‌نژادی در تاریخ معاصر آمریکا موضوعی پرتکرار بوده است. برای نمونه اعتراضات مرتبط با قتل «جورج فلوید»^[5] و جنبش «جان سیاهان مهم است»^[6]، «شورش‌های ۱۹۹۲ لس‌آنجلس»^[7] رویدادهای پرتکرار در جامعهٔ آمریکا هستند.

مسئله‌ی تبعیض‌نژادی آن‌قدر ریشه‌دار است که در اکثر موارد این موضوع قابل‌مشاهده است. سطح زندگی سیاه‌پوستان همواره و در هر شرایطی از کیفیتی نازل برخوردار بوده است. نتایج بررسی‌های سازمان‌ها و نهادهای مختلف چنین ادعایی را اثبات می‌کند. برخی از این موارد شامل موارد زیر هستند[8]:

*شانس یک سیاه‌پوست برای توقف و بازرسی بی‌علت توسط پلیس آمریکا، ۳۰ درصد بیشتر است.
*احتمال هدف قرار گرفتن یک سیاه‌پوست توسط پلیس آمریکا ۶۵ درصد بیشتر است.
*به‌طور متوسط میزان درآمد خانواده‌های سفیدپوست ۱۰ برابر سیاه‌پوستان است.
*قوانین تبعیض‌آمیز و سخت‌گیرانه‌تری برای سیاه‌پوستان هنگام خانه‌دار شدن وجود دارد.
*۷۱ درصد از کودکانی که در زندگی فقر را تجربه می‌کنند، سیاه‌پوست هستند.
*به‌طورکلی، سیاه‌پوستان بزرگ‌سال در ارتباط با مشکلات جامعهٔ آمریکا طیف وسیعی را به خود اختصاص داده‌اند.
*۷۵ درصد از سیاه‌پوستان و ۶۱ درصد از اسپانیایی‌تبار نژادپرستی را مسئله‌ای بسیار بزرگ در جامعهٔ آمریکا می‌دانند.
*۶۶ درصد از سیاه‌پوستان نابرابری اقتصادی را مسئلهٔ بسیار بزرگی برای کشور می‌دانند.
*بیش از نیمی از سیاه‌پوستان نابرابری شغلی و دستمزد را مشکل اساسی خود می‌دانند
*سهم غیر سفیدپوستان در حزب جمهوری‌خواه بسیار کمتر از دموکرات‌ها است. حضور رنگین‌پوستان به‌ویژه سیاه‌پوستان در حزب دموکرات بسیار بیشتر از حزب جمهوری‌خواه است[9]

به‌طورکلی برخلاف ادعای «لیبرال دموکراسی» تبعیض‌نژادی در آمریکا رویکردی ساختاری داشته و این امر در بین رنگین‌پوستان به‌ویژه سیاه‌پوستان آمریکایی بسیار جدی است. تبعیض نژادی چنان در جامعه‌ی آمریکا قوام و دوام یافته که نمی‌توان در موضوع خاصی خلاف این ادعا را ثابت کرد. کلیه‌ی آمارها و ارزیابی‌های موجود در مسائل مختلفی چون کیفیت زندگی، سطح بهداشت، تحصیلات، درآمد و حتی پرداخت مالیات، هرگز «عدالت» به چشم نمی‌خورد. در کلامی دیگر، «لیبرال دموکراسی» در آمریکا تنها به جامعه‌ی سفیدپوستان آمریکایی مربوط بوده و در مقایسه با دیگران به‌ویژه رنگین‌پوستان معنایی ندارد.

*در سال ۲۰۱۹، طبق گزارش مرکز ملی آمار ۲۸ درصد مردان سیاه‌پوست، ۲۵ تا ۲۹ ساله لیسانس یا بالاتر دارند، این وضعیت در بین زنان سیاه‌پوست ۳۰ درصد بوده، در حالی که بیش از ۴۰ درصد مردان سفیدپوست و تقریباً نیمی از زنان سفیدپوست از تحصیلات عالی برخوردار هستند.
*مردان سیاه‌پوست هفته‌ای ۳۷۸ دلار کمتر از مردان سفیدپوست و ۱۲۵ دلار کمتر از زنان سفیدپوست درآمد دارند. به‌طورکلی زنان سفیدپوست با سبقت گرفتن از مردان سیاه‌پوست در دهه ۱۹۹۰ بیشترین افزایش درآمد را داشته‌اند.
*طبق آمار اداره کار، مردان سیاه‌پوست بالاترین نرخ بیکاری را در مقایسه با گروه‌های دیگر دارند
*چه در بدو تولد و چه در سن ۶۵ سالگی، امید به زندگی در مردان (در میان افراد سیاه‌وسفید) کمترین است. برای مردان سفیدپوست، امید به زندگی در هنگام تولد حدود ۶ سال کمتر از ۶۵ سال است اما برای مردان سیاه‌پوست، این فاصله بیش از ۹ سال است – نشان می‌دهد که مردان سیاه‌پوست احتمال مرگ زودرس دارند.[10]

تبعیض و بی‌عدالتی ساختاری حتی درمورد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری ویروس کرونا در مقایسه بین سفیدپوستان و سیاه‌پوستان وجود دارد. بر اساس داده‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها[11] تا ژوئیه ۲۰۲۰، مرگ مردان سیاه‌پوست در میان آمریکایی‌ها دو ممیز چهار دهم برابر مردان سفیدپوست بوده است.

بر اساس گزارش مؤسسه‌ی «بروکینز»، قبل از بحران همه‌گیری کرونا متوسط ثروت خانواده‌های سفیدپوست هشت برابر خانواده‌های سیاه‌پوست بوده است.[13] ازاین‌رو در شرایط همه‌گیری کرونا در آمریکا شرایط اقتصادی بدتری به خانواده‌های سیاه‌پوستان تحمیل‌شده است.

فقر و تبعیض از ابتدا امری جداناپذیر از جامعه‌ی سیاه‌پوستان بوده و حذف و سرکوب ساختاری جوامع غیرسفیدپوست مبنایی است که حکمرانان آمریکا در لایه‌های مختلف حاکمیتی این‌کشور ایجاد کرده‌اند. به‌طورکلی ادعای «لیبرال دموکراسی» تنها در جامعه‌ی سفیدپوستان آمریکا به‌طور واضح و موجه وجود دارد. بخش عمده‌ای از ساختار سیاست‌گذاری آمریکا برای جلوگیری از مشارکت کامل رنگین‌پوستان است.[14] در طول قرن‌ها، حتی درزمانی که مردم آمریکا از نژادپرستی در کشور خود منزجر بودند، نژادپرستی ساختاری مانع از احقاق حقوق رنگین‌پوستان به‌ویژه سیاه‌پوستان بود. به‌هرروی دموکراسی آمریکایی از طریق تمرکز قدرت و نفوذ کنترل می‌شود. به‌عنوان‌مثال، براساس یک تحقیق معتبر، در سال ۲۰۱۶، ۹.۵ میلیون آمریکایی بزرگ‌سال رنگین‌پوست فاقد حق رأی کامل بودند.[15] ناتوانی در انتخاب کاندیدایی هم‌راستا با تعلقات و ارزش‌های موردنظر فرآیندی ساختاری در سیستم انتخاباتی آمریکا برای حضور غیر مؤثر سیاه‌پوستان است. بیش از ۱۵۰ سال پس از غیرقانونی شدن برده‌داری در آمریکا، رأی‌گیری برای سیاه‌پوستان فرآیندی تبعیض‌آمیز است.

صرف‌نظر از وضعیت سیاسی و موضوع حق رأی، یکی دیگر نمادهای تبعیض‌نژادی در آمریکا، خشونت پلیس این کشور علیه شهروندان سیاه‌پوست است. برخورد نامناسب و حتی تیراندازی بی‌مورد بدون در نظر گرفتن روش‌های رایج، باعث شده تا آمار کشته‌شدگان سیاه‌پوست به دست پلیس آمریکا بیشتر از ۵۰ درصد باشد.[16] رفتار امروز پلیس آمریکا بسیار شبیه گروه‌های تفنگ‌داری است که در گذشته از طرف برده‌داران برای تعقیب و بازگرداندن برده‌های سیاه‌پوست فراری استخدام می‌شدند. این گروه‌ها «گشت‌های برده» و یا «پترولر» تحت نظارت مارشال ایالتی فعالیت می‌کردند.[17] به‌نوعی رفتار خشن و غیرانسانی پلیس آمریکا در مواجه با سیاه‌پوستان تجربه‌ای تاریخی دارد.

بررسی یک چهارچوب نظری در ارتباط با تبعیض‌نژادی

«دبیلیو ای-بی دو بویس[18]»، اولین آفریقایی آمریکایی که موفق به اخذ مدرک دکترا از دانشگاه هاروارد در سال ۱۸۹۵ شد. او یکی از معروف‌ترین مدافعان حقوق سیاه‌پوستان آمریکایی در نیمه اول قرن بیستم و یکی از معروف‌ترین نظریه‌پردازان جامعه‌شناس در زمینهٔ دفاع از حقوق سیاه‌پوستان در آمریکا بود. عبارت «خویش‌آگاهی دوگانه[19]» یکی از مهم‌ترین نظریه‌های این جامعه‌شناس سیاه‌پوست بود. او در این نظریه مشکل اساسی سیاه‌پوستان آمریکا را «باور دوگانهٔ از خود» مطرح کرد. از نظر او وجود هم‌زمان دو هویت «تصور حقیرانه‌ی برده‌ی سیاه‌پوست از خود[20]» و «تصور آمریکایی سیاه‌پوست»[21] دلیل عمده‌ی ساختار تبعیض‌آمیز جامعه‌ی آمریکا علیه سیاه‌پوستان بود. «دوبویس» معتقد بود تصور تاریخی و ریشه‌دار از تبعیض‌نژاد در ناخودآگاه سیاه‌پوستان آمریکایی است. این تصور در حدی است که در باور آن‌ها برخی از نابرابری‌ها را موجه جلوه می‌دهد . از نظر او برای رفع تبعیض باید این بخش از « تصور حقیرانه‌ی برده‌ی سیاه‌پوست از خود » را اصلاح کرد. او ریشه‌ی برخورد تبعیض‌آمیز علیه سیاه‌پوستان را در ناخودآگاه و باورپذیری نادرست آن‌ها جستجو می‌کرد.

نتیجه‌گیری

در کنار همه‌ی مشکلات و مسائل مرتبط با جامعهٔ سیاه‌پوستان، موضوع تبعیض‌نژادی مهم‌ترین مسئله محسوب می‌شود. این موضوع که یک فرد سیاه‌پوست از حقوق یکسانی همانند دیگر شهروندان سفیدپوست برخوردار باشد، منشأ همه‌ی شورش‌ها، برخوردها و مشکلات بوده است. البته در شرایط نامتعادل جامعه‌ی آمریکا، برخی از نوابغ سیاه‌پوست نیز توانستند راه را برای خود هموار کنند. البته وقتی‌که این تعداد اندک به اهداف خود می‌رسند بازهم تبعیض ساختاری در لایحه‌های حاکمیتی و اجتماعی برای آن‌ها بزرگ‌ترین مشکل محسوب می‌شود. به‌هرحال با تمام تلاش‌ها، جنبش‌ها و سازمان‌های حامی حقوق سیاه‌پوستان، بازهم تبعیض‌نژادی مسئلهٔ‌ی اول جامعه‌ی سیاه‌پوستان محسوب می‌شود. به‌نظر می‌رسد راه و روش از ابتدا نادرست بوده است. براساس نظریه‌ی «خویش آگاهی دوگانهٔ» «دوبویس» باید علت در بین خود سیاه‌پوستان جستجو کرد. تا زمانی که یک فرد سیاه‌پوست در آمریکا باور درستی از خود و حقوق انسانی برابر نداشته باشد، تاریخ پرتکرار تبعیض‌نژادی در آمریکا ادامه خواهد داشت.

[1] https://en.wikipedia.org/wiki/American_Civil_War
[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Murder_of_George_Floyd
[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Founding_Fathers_of_the_United_States
[4] We the people…
[5] George Floyd
[6] ‌Black Lives Matter
[7] https://en.wikipedia.org/wiki/1992_Los_Angeles_riots
[8] https://naacp.org/know-issues
[9] https://www.pewresearch.org/politics/2019/12/17/views-of-the-major-problems-facing-the-country/black-adults-are-far-more/
[10] https://www.brookings.edu/blog/up-front/2020/11/19/the-challenges-facing-black-men-and-the-case-for-action/
[11] http://www.cdc.gov/
[12] https://www.brookings.edu/blog/up-front/2020/11/19/the-challenges-facing-black-men-and-the-case-for-action/
[13] https://www.brookings.edu/blog/up-front/2020/12/08/the-black-white-wealth-gap-left-black-households-more-vulnerable/
[14] https://www.americanprogress.org/issues/race/reports/2019/08/07/473003/systematic-inequality-american-democracy/
[15] https://www.americanprogress.org/issues/race/reports/2019/08/07/473003/systematic-inequality-american-democracy/
[16] https://naacp.org/know-issues
[17] https://en.wikipedia.org/wiki/Slave_patrol
[18] W. E. B. Du Bois
[19] double consciousness
[20] Nigger
[21] African American