مروری بر رسانه‌های خارجی؛ اخبار مرتبط با ممنوعیت واردات واکسن‌های آمریکایی و انگلیسی به ایران

با اوج‌گیری بیماری کرونا در ایران و آغاز پیک پنجم با گونه‌ی دلتای ویروس کرونا، آمار مرگ‌و‌میر در بالاترین میزان خود نسبت به ابتدای شیوع همه‌گیری قرار گرفت. برای چنین رویدادی کارشناسان دلایل متعددی مطرح کردند. اما در کنار این موضوع، موج‌سواری رسانه‌های خارجی برای جهت‌دهی افکار عمومی در ایران قابل‌تأمل بود. دراین‌خصوص دو طیف کلی ذر بین رسانه‌ها به چشم می‌خورد. یک گروه که به رسانه‌های زرد و با نویسندگان فارسی‌زبان، عمدتاً با نادیده گرفتن دلایل ذکرشده در این تصمیم سعی در تخریب چهره‌ی نظام و ایجاد دوقطبی ملت-دولت داشتند. گروه دوم روی موضوع حذف پیام توییتری رهبر انقلاب تمرکز داشتند و در کنار توضحیات مرتبط با این تصمیم، اقدام مدیران توییتر را تشریح کردند.

مروری بر جریان رسانه‌ای غربی و غیرایرانی

در گروه اول، کارشناسان و تحلیلگران غیرایرانی رسانه‌های خارجی، ممنوعیت واردات واکسن‌های خارجی با دلایل اعلام‌شده توسط مسئولان را بررسی کردند. این رسانه‌ها عموماً بی‌اعتمادی به غرب را عامل اصلی این تصمیم مقام‌های ایرانی دانستند (Jackson, 2021).  پیام توییتری رهبر معظم انقلاب مبنی بر «بی‌اعتمادی» به واکسن‌های خارجی در مرکز توجه آن‌ها بود. آن‌ها حذف این پیام از طرف مدیران پیام‌رسان توییتر را «انتشار محتوای غیرواقع» عنوان کردند. این رسانه‌ها در کنار خبر حذف پیام توییتری، به نقل از مقام‌های ایرانی سوءسابقه‌ی کشورهای غربی در ماجرای ارسال واکسن‌های آلوده به ویروس «HIV» توسط فرانسه را یادآور شدند (Brook, 2021).ازجمله موضوعات اصلی رسانه‌های طیف اول، روابط مالی و تحریم‌های ایران برای ارسال دارو بود. آن‌ها بدون تائید تأثیر تحریم‌ها برای ارسال دارو، این موارد را ادعاهای مقامات دولتی ایران می‌دانستند (Rachael, 2021).  بنابرآنچه مطرح شد گروه اول تلاش کردند ابعاد مختلف حذف پیام توییتری رهبر انقلاب را پوشش دهند و به‌نوعی منفعلانه برای بازخوردهایی مرتبط با این اقدام، دلایلی را مطرح کنند.

گروه دوم که بخش عمده و قابل‌توجه آنان رسانه‌های ضدانقلاب بودند تلاش کردند بدون توجه به برخی از دلایل مرتبط با این تصمیم تمرکز با توجه به پیک پنجم این بیماری تمرکز خود را روی عملیات رسانه‌ای گذاشتند. در وهله‌ی اول بازتاب سخنان مقام‌های ایرانی برای توضیح تصمیم منع واردات «فایزر و آسترازنکا» از کشورهای آمریکا و انگلیس بود. تلاش برای بی‌اعتبار سازی اخبار و نظرات کارشناسان داخلی هدف عمده‌ی این محور عملیاتی این رسانه‌ها بود (rights, 2021).  نکته‌ی قابل‌توجه دیگر تلاش این گروه از رسانه‌ها برای کم‌رنگ جلوه دادن تلاش‌های محققان ایرانی و اثربخشی واکسن‌های ساخت ایران بود. تلاش برای سیاسی جلوه دادن این تصمیم و تناقض آن با سلامت مردم در شرایط اضطرار به‌وجود آمده در پیک پنجم، خط کلی این رسانه‌ها به قلم کارشناسان ایرانی ضدانقلاب بود (Dadpay, 2021).

واکسن ایرانی از منظر رسانه‌های خارجی

با بررسی موشکافانه‌ی اخبار مرتبط با همه‌گیری کرونا در ایران از سوی رسانه‌های غیرفارسی‌زبان، توجه به پیک‌ پنجم با توجه به رکورد بالای فوت بیماران در این بازه‌ی زمانی تنها موضوع کانونی اخبار آن‌ها در خصوص ج.ا.ایران محسوب می‌شد. در این میان اما توجه به تلاش‌ها و دستاوردهای صورت گرفته برای مقابله با این بیماری به‌طوری قابل‌توجه از سوی آن‌ها نادیده گرفته‌شده است. در میان تلاش‌های مذکور، استفاده از واکسن ساخت ایران به نام «کو-ایران برکت» مهم‌ترین موضوعی بود که جریان رسانه‌های بیگانه آن را نادیده گرفتند. با جستجویی ساده از اخبار مرتبط با واکسن ایرانی «کو-ایران برکت» تنها اخبار مرتبط را می‌توان در ارتباط با تزریق این واکسن توسط مقام معظم رهبری، مشاهده کرد (Peter, 2021).  بررسی‌ها نشان می‌دهد تزریق واکسن توسط مقام معظم رهبری تنها تبلیغ واکسن ایرانی برکت در سطح بین‌المللی بوده است.

نکات بازمانده از نگاه جریان رسانه‌ای بیگانه

• موضوع ممنوعیت واردات واکسن‌های مذکور تنها به کشورهای آمریکا و انگلستان مرتبط بود. این موضوع را می‌توان به تزریق گسترده‌ی واکسن «آسترازنکا» تولیدشده در کشور غیر-انگلستان در ایران ارجاع داد.این نوع از واکسن‌های «آسترازنکا» در کشورهای ثالث تهیه‌شده بود و به‌طور گسترده در دو دوز تزریق شد. (farsnews, 2021)
• عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در پایین‌ترین میزان از ابتدای همه‌گیری و رابطه‌ی مستقیم و معنادار آمار بالای مرگ‌و‌میر کرونا با این موضوع. (نوری, 2021)
• محدودیت‌های متعدد برای تهیه واکسن در شرایطی که کشور‌های صادرکننده، هرکدام واکسیناسیون داخلی را در اولویت قرار داده‌اند.
• آمار بالای فوتی‌ها ناشی از بیماری کرونا در کشور‌های آمریکا و انگلیس به‌عنوان کشورهای سازنده‌ی واکسن.
• بازخورد نامطمئن از واکسن‌های ساخت انگلیس و آمریکا و بهره‌برداری در شرایط نامطمئن از این واکسن‌ها در مراحل آزمایشی. (Singh, 2021)
• نبود اطمینان مردم کشورهای آمریکا و انگلیس به واکسن‌های تولیدشده‌ی این کشورها پس از دریافت بازخورد تزریق آن‌ها (suliman, 2021).

نتیجه‌گیری

با توجه به آن‌چه که در بررسی اخبار مرتبط با ممنوعیت دو نوع خاص از واکسن‌های «فایزر و آسترازنکا» بدست آمد، تلاشی نافرجام برای بهره‌برداری سیاسی از آلام و رنج‌های مردمی بود که در جریان همه‌گیری کرونا، شاهد از دست‌دادن عزیزان خود بودند. بخش دیگر داستان اما نادیده‌گرفتن تلاش محققان و دانشمندان ایرانی برای دستیابی به راه‌های مؤثر درمانی در این خصوص بود. تلاش برای بی‌اثر ساختن روش‌های درمانی از جانب محققان ایرانی، به‌طور خاص در ارتباط با واکسن «کو-ایران برکت» آن‌چنان بود که اگر خبر تزریق این واکسن توسط رهبر معظم انقلاب منتشر نمی‌شد، دست‌یابی ج.ا.ایران به واکسن داخلی هرگز در سطح بین‌المللی مطرح نمی‌شد. به نظر می‌رسد علاوه بر سوءاستفاده تبلیغاتی از سخنان مسئولان حوزه‌ی ‌سلامت در ایران، دست‌یابی به واکسن ایرانی «کو-ایران برکت» برای دستگاه تبلیغاتی غرب، موضوعی سانسورشده، محسوب می‌شود. حال‌آنکه با بررسی آمار مشخص می‌شود واردات واکسن و تهیه‌ی آن با توجه به موضوع حساس «سلامت عمومی» با حداکثر توان صورت گرفته است. هم‌چنین در شرایطی که دستگاه تبلیغاتی غرب به‌طور خاص رسانه‌های فارسی‌زبان معاند در تلاش هستند عبارت «ناکارآمدی» را پررنگ جلوه دهند، انعکاس نتایج تزریق موفق واکسن ایرانی عکس‌العمل مناسبی برای بی‌اثر ساختن جنگ رسانه‌ای جبهه‌ی معاند خواهد بود.

پیشنهادات

تبلیغ دستاورد جمهوری‌اسلامی ایران برای مقابله با همه‌گیری کرونا به‌ویژه در حوزه‌ی تهیه‌ی واکسن‌های کرونا – با اندکی جستجو خلع نبود اطلاعات مرتبط با دستاورد‌های واکسن‌های ایرانی در موتور جستجو‌گر گوگل آشکار می‌شود – مهمترین راهبرد تبلیغ حداکثری تاثیر واکسن‌های ایرانی «البته بعد از پایان پیک پنجم» خواهد بود.

Brook, S. (2021, 1 8). FoxNews. Retrieved from Foxnews: https://www.foxnews.com/politics/twitter-iran-supreme-leader-covid-19-vaccine-misinformation

Dadpay, A. (2021, 1 13). Al-Monitor. Retrieved from Al-Monitor: https://www.al-monitor.com/originals/2021/01/iran-khamenei-vaccine-ban-political-economy-rouhani-pfizer.html

farsnews. (2021, 6 3). farsnews. Retrieved from farsnews: https://www.farsnews.ir/news/14000602000909/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7-%D9%85%D8%AC%D9%88%D8%B2-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%A8-%D8%B1%D9%87

Jackson, F. (2021, 1 9). Iran bans import of UK and US Covid-19 vaccines, saying they’re ‘completely untrustworthy’. Retrieved from france24: https://www.france24.com/en/middle-east/20210109-iran-bans-import-of-uk-and-us-covid-19-vaccines-saying-they-re-completely-untrustworthy

Peter, K. (2021, 6 26). npr. Retrieved from npr: https://www.npr.org/2021/06/23/1009339880/iranians-are-frustrated-by-how-long-it-is-taking-to-get-vaccinated

Rachael, B. (2021, 6 25). dailymail. Retrieved from dailymain: https://www.dailymail.co.uk/news/article-9725173/Irans-supreme-leader-Ayatollah-Ali-Khamenei-receives-dose-Tehrans-Covid-19-vaccine.html

rights, c. f. (2021, 8 21). Center for human rights for Iran. Retrieved from Center for human rights for Iran: https://www.iranhumanrights.org/2021/08/iran-should-lift-deadly-ban-on-foreign-covid-vaccines/

Singh, R. (2021, 1 5). India.com. Retrieved from India.com: https://www.india.com/news/world/41-year-old-woman-dies-suddenly-two-days-after-getting-pfizer-vaccine-had-no-adverse-side-effects-4309062/

suliman, a. (2021, 8 4). washingtonpost. Retrieved from washingtonpost: https://www.washingtonpost.com/nation/2021/08/04/kff-poll-coronavirus-vaccine-unvaccinated-americans/

نوری, ر. (2021, 6 4). کاهش رعایت پروتکل‌های بهداشتی به ۴۸ درصد/ایران در تسخیر دلتا. Retrieved from IRNA: https://www.irna.ir/news/84406296/%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4-%D8%B1%D8%B9%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%DA%A9%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%DB%B4%DB%B8-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8