جاده ابریشم دیجیتال چین

تقابل میان چین و امریکا ابعاد مختلفی را به خود گرفته است. یکی از ابعاد جذاب این رقابت سیاسی، قلمرو دانش و فناوری که تاکنون چندین مرحله از آن را پشت سر گذاشته‌ایم. مرحله بعدیِ رقابت تکنولوژیک میان ایالات متحده و چین حول نزاع ژئوپلیتیکی پیرامون زیرساخت‌های مخابراتی جهانی و فناوری‌های دیجیتالی رقم خواهد خورد.

هر چه این رقابت شدیدتر گردد، انشعاب میان ایالات متحده و دولت‌های متحدش در یک سو و کشورهای وابسته به فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) چین در سوی دیگر نیز محتمل‌تر می‌شود. تأثیر رقابت تکنولوژیک میان این دو کشور فراتر از شرکت های مخابراتی و کسانی است که در زنجیره تامین آنها دخیل هستند و بی‌شک پیامدهایی نیز برای امنیت بین المللی در پی خواهد داشت.

در سال گذشته، برخی از کشورها تصمیم گرفتند تا تجهیزات چینی را از شبکه های 5G خود حذف کنند. عمده این کشورها در ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی که اعمال نمودند شرکت مخابراتی هواوی را هدف قرار داده بودند. صادرات تجهیزات مخابراتی هواوی یکی از راه های متعددی است که چین برای ایجاد وابستگی اقتصادی و زیرساختی در کشورهای مشتری از آن استفاده می‌کند تا در نهایت پیوندهای این متحدان را با ایالات متحده تضعیف نماید.

بسیاری از اپراتورهای شبکه در سراسر جهان تحت تأثیر تکنولوژی و قیمت‌های ارزان هواوی قرار گرفته‌اند و مشتاقانه به سمت پلتفرم مخابراتی هواوی جذب شده‌اند.

جاده ابریشم دیجیتال: برنامه راهبردی چین در بخش فناوری

گزارشی از “موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک”(IISS)، راهبرد “جاده ابریشم دیجیتال” چین را که شامل سرمایه گذاری در زیرساخت‌های فناوری است، مورد بررسی قرار می‌دهد و به این نتیجه رسیده است که حداقل 16 کشور در پروژه‌های مربوط به جاده ابریشم دیجیتالی با چین تفاهم‌نامه امضا کرده‌اند.

موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک کشورهای اندونزی، کره جنوبی، امارات متحده عربی، لهستان و اسرائیل را به دقت بررسی کرده و خلاصه‌ی این گزارش شامل محورهای زیر می‌باشد:

• در اندونزی، طی دو دهه گذشته، هوآوی از شبکه‌های کابل فیبر نوری به طول هزاران کیلومتر گرفته تا جدیدترین تلفن های هوشمند “عمیقاً و به طور جدایی ناپذیری” جایگاه خود را در اکوسیستم ارتباطاتِ اطلاعاتی این کشور تثبیت نموده است. ارتباطات در این کشور مبتنی بر تکنولوژی ایستگاه‌های پایه و مراکز داده طراحی شده توسط چین مخابره می‌گردد. چین همچنین نقش مهمی در تلاش‌های تحقیقاتی اندونزی در زمینه هوش مصنوعی ایفا می‌کند.
• در کره جنوبی، چین از سرمایه گذاری مستقیم خارجی به عنوان “ابزار چماق و هویج” جهت تأثیرگذاری بر سیاست‌گذاری این کشور استفاده می‌کند. آنها با اشاره به رقابت میان تولیدکنندگان چیپ‌ست آمریکایی و چینی برای خرید تراشه‌های خود در لوازم الکترونیکی بیشتر، می نویسند: واردات فناوری کره جنوبی از چین ” محور اصلی جنگ چینی-امریکایی در زمینه تراشه‌های سیلیکونی بوده است”.
• هوآوی همچنین در امارات متحده عربی جایگاه مهمی را برای چینی‌ها دست و پا نموده است؛ تا جاییکه دولت امارات دوربین‌های نظارتی و نرم افزار تشخیص چهره برای پلیس خود به منظور کنترل شهروندان از این کشور خریداری کرده است.
• در لهستان نیز چین مبالغ هنگفتی را برای تأمین هزینه‌های آموزشی و تحصیلاتی هزینه کرده است. برای نمونه برنامه‌هایی را برای دوازده دانشگاه لهستانی در نظر گرفته است که به موجب آنها، نفرات برتر یک هفته کارگاه آموزشی در مقر هوآوی به عنوان جایزه دریافت می‌کنند. موسسه IISS دریافت که هواوی با یک دانشگاه بزرگ لهستانی نیز قرارداد همکاری امضا کرده است. این توافق پس از تلاش ایالات متحده برای دور کردن متحدان خود از غول مخابراتی چین و همزمان با شکست لهستان برای ایمن سازی پایگاه دائمی ایالات متحده در این کشور نهایی شده است.

• اسرائیل، یکی از نزدیکترین شرکای امنیتی ایالات متحده، با امضای یک قرارداد تحقیق و توسعه با پکن، “جایگاه ویژه‌ای در امتداد جاده ابریشم دیجیتال چین” دارد. وزارت دفاع اسرائیل، که بیشتر با نگرانی‌های آمریکا هماهنگ است، از اوایل دهه 2000 فعالیت‌های چین را زیر نظر گرفته و نگرانی‌های خود را در این زمینه بارها و بارها مطرح نموده است.

دامنه‌ی نفوذ فناوری چین فراتر از چنین توافقنامه‌های رسمی خواهد رفت و تحقیقات IISS نیز نشان داده است که چین پروژه‌های زیربنایی قابل توجهی را در 137 کشور جهان به انجام رسانده است.

اهداف چین از استراتژی “جاده ابریشم دیجیتال”

حتی اگر ایالات متحده با موفقیت متحدان خود را از وارد کردن تجهیزات مخابراتی هواوی دلسرد سازد، راه‌های دیگری نیز وجود دارد که چین در جهت ایجاد وابستگی در اقتصاد و زیرساخت‌های این کشورها تلاش نماید و در نهایت ممکن است بتواند پیوندها با ایالات متحده را تضعیف کند.

مشارکت تکنولوژیک و زیرساختی به چین جایگاهی مناسب در بازارهای بین المللی خواهد داد و این امکان را برای چین میسر می‌سازد که در سیاست گذاری دولت‌ها نفوذ و اثربخشی کند. همچنین امکان دسترسی به داده‌های شهروندان و شرکت‌های کشورهای هدف فراهم می‌شود و این امر می‌تواند برای شرکت‌های فناوری چین مفید باشد. از طرفی، کانال‌های عوامل اطلاعاتی چین برای هدف قرار دادن ملت‌ها با اخبار جعلی و اطلاعات غلط (disinformation) تجهیز و آماده می‌شوند.

بر اساس گزارش IISS ، بزرگترین مشکل این است که دولتها هیچ اقدامی برای تعیین میزان یا نوع خطر احتمالی که سرمایه گذاری چین به دنبال خواهد داشت، انجام نمی دهند. انتظار می‌رود سرمایه گذاری‌های دیجیتالی چین در بعد جهانی همچنان در حوزه فناوری و به لحاظ جغرافیایی گسترش یابد و رقابت بین فناوری‌ها، ساختارهای ائتلاف و همکاری دفاعی به احتمال زیاد در کانون اصلی درگیری با ایالات متحده قرار گیرد.

نتیجه گیری

رویکردی که چین در مواجهه با ایالات متحده طی سالهای اخیر دنبال نموده، بهره‌گیری از قدرت نرم است. چینی‌ها به خوبی بر این موضوع واقف هستند که هر چه تلاش کنند در زمینه نظامی و قدرت سخت قادر نخواهند بود تا از امریکا پیشی بگیرند، به همین خاطر تمرکز خود را بر این جنبه از قدرت قرار داده‌اند. دیپلماسی فعال چین در زمینه‌های اقتصادی از ابتدای قرن 21 آغاز شد و از سال 2015 نیز عرصه تکنولوژی و زیرساخت‌های مخابراتی به میدانی جدید برای جنگ با امریکا بدل شده است. پیش‌بینی می‌شود روز به روز بر اهمیت پیشرفت‌های تکنولوژیک و فعالیت در حوزه‌های پژوهشی که مرز علم و دانش نامیده می‌شوند، افزوده گردد.

Deeks, R. (2018 , December 08th ). The Digital Silk Road – China’s $200 billion project. Retrieved from Science Focus: https://www.sciencefocus.com/future-technology/the-digital-silk-road-chinas-200-billion-project/

Hillman, J. E. (2021, February 9). Competing with China’s Digital Silk Road . Retrieved from Center for Strategic & International Studies: https://www.csis.org/analysis/competing-chinas-digital-silk-road

Panettieri, J. (2021, Aug 25). Huawei: Banned and Permitted In Which Countries? Retrieved from ChannelE2E: https://www.channele2e.com/business/enterprise/huawei-banned-in-which-countries/

The International Institute for Strategic Studies (IISS). (February 2021). China’s Digital Silk Road: Integration into National IT Infrastructure and Wider Implications for Western Defence Industries.

Tucker, P. (2021, February 22). How China’s Digital Silk Road Is Leading Countries Away from the United States . Retrieved from Defense One: https://www.defenseone.com/technology/2021/02/how-chinas-digital-silk-road-leading-countries-away-united-states/172219/