تلاشی برای تغییر نظام ترجیحات عمومی

بررسی برخی تلاش‌های  موسسه توانا برای تغییر نظام ترجیحات عمومی و ایجاد نارضایتی‌های عمومی؛

جنگ های شهری، ترورها، قتل و عام و تخریب اموال عمومی امروزه یکی از مهمترین واکنش های اجتماعی است که در پی شکل گیری نظام ترجیحات برای افراد یک جامعه رخ میدهد. شکل گیری چنین حوادثی ناچار نیازمند ایجاد تغییراتی در نظام ترجیحات عمومی است. گاهی این حوادث خود ناشی از یک نظام ترجیحات اصیل است و گاهی ناشی از یک نظام ترجیحات جعلی( غیر اصیل) است. پژوهشگر در این یادداشت قصد دارد ضمن ارائه تعریفی از روند یاد شده، به بررسی اقدامات موسسه توانا به عنوان یک جاعل در نظام ترجیحات بپردازد.

نظام ترجیحات ، یک محرکِ بی‌بدیل

بوردیو در مدلی، شکل گیری سبک های زندگی را اینگونه تشریح می‌نماید که شرایط عینی زندگی و موقعیت فرد در ساختار اجتماعی به تولید عادتواره‌ای برای شخص منجر میشود که این عادتواره خود در برگیرنده نظامی عملی و نظامی شامل ادراکات و شناخت ها میگردد. که نهایتا این دو نظام یادشده عامل شکل گیری یک سبک زندگی میشوند.(Bourdieu:1984) اگر بخواهیم به شکلی ساده نظام ترجیحات را توضیح دهیم، در واقع نظام ترجیحات همان نظام اداراکات و شناخت هایی میشود که بوردیو از آن یاد کرد.

زمانی که شخص قرار باشد عملی را انجام دهد، بایستی انگیزه و محرکی برای انجام آن عمل را داشته باشد. انگیزه ای که تنها صورت نظری و ذهنی دارد و فقط ناشی از شناخت انسان از محیط پیرامونش میشود. یعنی شخص ابتدا داده‌هایی را به عنوان داده اولیه از محیط پیرامون خود شامل محیط فیزیکی، دوستان و آشنایان، حوادث و رخدادها از طریق مشاهده اولیه و آنی یا به صورت مجازی و شفاهی دریافت میکند. پس از دریافت این داده ها، شخص تحلیل هایی را متاثر از نظام ترجیحات خود انجام میدهد و در نهایت تصمیم میگیرد چه واکنشی را انجام دهد. باید در نظر داشت که حتی «انفعال» خود نیز واکنشی زایده این نظام ترجیحات است. بنابراین محرک اصلی در هر کنشی، نظام ترجیحات است.

نظام ترجیحات چگونه شکل می‌گیرد؟

شاید فهم شکل‌گیری نظام ترجیحات قدری پیچیده به نظر برسد. ولی واقعیت آن است که نظام ترجیحات خود نیز ساخته و پرداخته مجموعه‌ای از شناخت‌ها و ادراکات است. یعنی شخص برای خود نتایجی را خوب و نتایجی را ناگوار ارزیابی می‌کند. این ارزیابی او نیز حاصل از دانشی_یک الگوی تحلیلی _ است که او کسب می‌کند. دانشی که از آن یادشد محصول روابط اجتماعی است که انسان در معرض آنها قرار دارد. روابطی که سعی دارند تا با ایجاد تصاویر بد یا خوب و ارزشگذاری کنش ها به نحوی فرد را با مجموعه از اقدامات آشنا سازند. شاید جالب باشد بدانید آموزش این دانش شباهت زیادی به روشهایی شرطیسازی دارد که محققان در تربیت حیوانات به کار میبرند.( البته در مقیاسی بسیار پیچیده‌تر)

ترجیحات عمومی، کلان ابزاری در دست دولت‌ها

سوابق پر هزینه دولت ها در دخالت های مستقیم در کشورها و آشنایی محققان با علومی چون روانشناسی و جامعه شناسی، سرآغازی بود برای پیگیری روندی کم هزینه و موثر و در عین حال پوشیده، در دخالت در کشورها و تصمیمات. دولت ها تمایل فراوانی را به تصمیم سازی دارند و سعی میکنند که دولت را با تصمیم سازی به عنوان یک قدرت بلامنازع معرفی نمایند. از همین رو در سالهای اخیر کشورها سرمایه گذاری ویژه ای را درتغییر نظام ترجیحات عمومی میکنند. یعنی سعی مینمایند در قالب آموزش دانشهایی، افراد یک جامعه را _که میتواند از کشور خودشان یا دیگر کشورها باشد_ به سمت کنشی مطلوب رهسپار کنند. البته این آموزشها باید به صورت مستمر و متنوع پیگیری شوند تا در نهایت موثر واقع شوند.

روند یادشده حتی توسط اندیشمندان مکتب سازه‌انگاری نیز به عنوان یک روش برای شکل‌دادن به شناخت ذهنی افراد جامعه از مشکلات  و تبدیل آنها به مسئله نیز استفاده می‌گردد.

موسسه توانا، یک موسسه فعال در زمینه تغییر نظام ترجیحات

موسسه «توانا» یکی از ده‌ها شبکه و موسساتی است که با هدف راهبردی پشتیبانی اخلاقی و آموزشی از جریان تهاجم فرهنگی و جنبش‌های اپوزیسیون در داخل ایران و تضعیف رژیم جمهوری اسلامی با بودجه مستقیم حکومت آمریکا در حال فعالیت است.

تا چندی پیش در گوشه سمت چپ وب‌سایت «بالاترین» تبلیغ سیاه رنگ و بزرگی با عنوان «توانا آموزشکده جامعه مدنی ایران» به چشم می‌خورد. در وب‌سایت موسسه براندازی «توانا» و در بخش «درباره ما» آن به وضوح نوشته شده است: «توانا یکی از پروژه‌های مرکز آزادی خاورمیانه است و منابع مالی خود را از دفتردمکراسی، حقوق بشر و نیروی کار در وزارت خارجه‌ آمریکا دریافت می‌کند.»

موسسه فرمایشی-آمریکایی توانا!

واضح است که موسسه ای که به صورت رسمی توسط موسسانش اکبر عطری و مریم معمارصادقی، کارویژه خود را تلاش برای تغییر رژیم در ایران  اعلام میکند، نمیشود انتظار چندانی برای انجام رفتارهای محافظه کارانه از او داشت. به همین جهت باید توجه کرد موسسه ای که رسالت خود را آموزش شهروندی و ظرفیت سازی برای جامعه مدنی میداند، تلاش گسترده ای نیز برای آموزش دانشهایی در اختیار تغییر نظام ترجیحات عمومی به نفع ایالات متحده دارد. چنانکه در یکی از سندهای منتشر شده رسمی، آمده است که حدود 110 هزار دلار در قالب کمکی به این موسسه از جانب دولت آمریکا قرار گرفته است که طبق گزارشات این رقم در زمان ریاست جمهوری ترامپ، افزایش نیز یافته است.

^{سندی که نشان میدهد توانا توسط آمریکا حمایت مالی میشود؛}

پروژه رواداری، عملیاتی تدریجی برای تغییر نظام ترجیحات ایرانیان

اخیرا موسسه توانا پروژه ای را در قالب پروژه رواداری آغاز کرده است. در بخش «درباره» راجع به این پروژه توضیح داده شده است که: « پروژه رواداری در صدد است تا منبع الهامی باشد برای پلورالیسم (چندفرهنگی)، آگاهی، آزادی مذهبی و به رسمیت شناختن تفاوت در میان شهروندان. پروژه رواداری با تهیه و استفاده از مجموعه متنوعی از منابع آموزشی به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی، بر نقش هر فرد برای مقابله با نفرت تاکید داشته و به برشمردن فواید زندگی روادارانه در جامعه‌ای باز و آزاد می‌پردازد. پروژه روادری از طریق آموزش سعی دارد تا جلوی اذیت و آزار و نسل‌کشی [اقلیت‌ها] را گرفته و بذرهای بنیادین جامعه‌ای پایدار و متنوع را در خاورمیانه بزرگ کاشته و پرورش دهد.» در این طرح قرار است مبتنی بر آموزشهایی، ضمن ترویج پلورالیسم و چندفرهنگی و ایجاد احساس تبعیض برای گروه های مختلف، به فعالسازی و ایجاد شکاف پرداخته شود. برای مثال ضمن محروم خواندن مناطق سنتی نشین و بلوچ در شرق کشور سعی میشود تا آنان محروم ترین قومیت و منطقه کشور یادشود.

یا در مواردی دیگر تغییر نظام ترجیحات سیک ها در زاهدان، اعراب در خوزستان و زنان هدف این موسسه قرار میگیرد.

گام هایی که موسسه توانا برای تغییر نظام ترجیحات عمومی در ایران بر میدارد

1. گزینش جماعت هایی که شکل دادن نظام ترجیحات آنها ممکن باشد. این امر از آن جهت است که برخی جماعت ها به واسطه سوابق گذشته یا داده های شفاهی خود را در تعارض با گروه مسلط در جامعه و رسانه جریان اصلی میداند. از همین رو تغییر نظام ترجیحات ممکن است؛

2. تعیین کنش هایی مورد انتظار از هرکدام از جماعت ها؛

3. برجسته سازی مشکلات و ایجاد بحران به جهت ایجاد شکاف میان منافع جماعت ها و حکومت مرکزی، از طریق ارائه روایت هایی خلاف واقع؛

4. شکل دهی تدریخی شناخت جماعت ها از مسائل مختلف با تاکید بر شکاف های موجود در آن ناحیه؛

5. هماهنگی این موسسه با عناصر میدانی جریان نفاق و جاسوسان برای واقعی تر نمودن مسائل در مناطقی که هدفگذاری شده است؛

6. تکرار عملیات در قالب های متنوع؛

 در واقع این موسسه سعی دارد با آموزش‌های خود، ابتدا تزاحم منافع ایجاد کنند و بین جماعت‌ها و حکومت مرکزی اختلاف ایجاد کند و در نهایت با آموزش‌هایی بلند مدت، نظام ترجیحات او را شکل میدهد.