(بعد از گذشت 7سال از نبرد بی بهره یمن در نهایت طرف های درگیری برای مدت دو ماه آتش بس توافق کردند که می تواند در آینده سیاسی و اقتصادی یمن تاثیر فوق العاده ای را داشته باشد. اما پیش از هرچیز آتش بس در یمن به نیت ها و تلاش های طرف های خارجی وابسته است.بدون شک تضاد در سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در خصوص عربستان و یمن یکی از اصلی ترین شاخه های بحران در یمن است.)
مقدمه
چند روز بعد از حمله موشکی انصار الله به چند مرکز مهم و حساس عربستان و از جمله زیرساخت های مهم شرکت آرامکو توافق نامه آتس بس دو ماهه از سوی سعودی ها مورد قبول قرار گرفت. انصار الله پیش انعقاد آتس بس اعلام کرده بود، بدون اجازه پهلوگرفتن کشتی های سوخت رسان در بندر الحدیده هیچ گونه طرح آتش بس مورد توافق نخواهد بود. بخش قابل توجهی از بحران اقتصادی به دلیل محاصره همه جانبه مردم یمن به دلیل نرسیدن کشتی های سوخت رسان به بندر الحدیده و در نتیجه تعطیل شدن زندگی مردم صورت گرفته است. (Khoshayand, 12/04/2022)
در واقع عربستان تلاش میکند برای سرپوش گذاشتن بر شکست های متعدد خود در یمن و مخفی کردن ابعاد فاجعه انسانی این جنگ خود را کشوری معرفی کند که به معیارهای اخلاقی و حقوق بشری پایبند است تا ضمن پوشاندن شکست های خود در جنگ با انصارالله، دست پیش را در مجامع بین المللی گرفته باشد.
بدون شک، ادامه یافتن حملات انصار الله به شهرهای امارات متحده عربی و عربستان سعودی سرمایه گذاران بین المللی را با تردید در خصوص آینده سرمایه های گذاری های خود به ویژه در زمینه صنایع نفتی و پتروشیمی مواجه خواهد کرد. اماراتی ها زودتر از سعودی ها به این نتیجه رسیدند که از توان بازدارندگی انصارالله در یمن برخوردار نیستند و دامنه نبرد یمن شهرها و زیرساخت های عظیم انرژی و سرمایه های آن ها را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
تناقض در سیاست های کاخ سفید، عامل استمرار جنگ
تفاوت سیاست خارجی بایدن و ترامپ در مسئله عربستان سعودی دراین نکته خلاصه میشود که بایدن همانند ترامپ چک سفید امضا برای اقدامات عربستان سعودی در اختیار این کشور نگذاشته است ومعتقد است آغاز جنگ یمن اشتباه غیر قابل توجیه است. وی هم چنین سال گذشته خواهان توقف جنگ در یمن شده بود اما اقدامات وی در زمینه کاهش حمایت های نظامی از عربستان سعودی منجر نشد تا از انتقادات کنگره در امان بماند.
بایدن در کارزارهای انتخاباتی خود عربستان سعودی را دولتی منفور قلمداد کرده بود و سیاست های ضد سعودی بایدن بعد از تصدی ریاست جمهوری ایالات متحده نیز ادامه داشت تا اینکه از ابتدای روی کار آمدن بایدن تا کنون حاضر به ملاقات با محمد بن سلمان ولی عهد عربستان سعودی نشده است. عدم ملاقات بایدن با بن سلمان تاثیر عمیقی بر سعودی ها داشته است وتوانسته وجهه بن سلمان در جهان را تحت تاثیر قرار دهد.( Riedel, 06,04,2022)
در مجموع تضاد و تناقض در رفتارهای بایدن و تیم سیاست خارجی اش در مسائل غرب آسیا موجب شده است، تا تغییر چندانی در زمین نبرد را شاهد نباشیم. اگرچه بایدن انتقاداتی را به عربستان مطرح کرده وخواهان کاهش کمک های نظامی شده است، اما همکاری های نظامی با عربستان در عالی ترین سطوح با این کشور ادامه یافته است ودر مجموع علی رغم همه شعارها اوضاع نسبت به زمان ترامپ تغییر قابل توجهی نکرده است.
تاکنون آتش بس ها وطرح های گوناگونی میان عربستان سعودی و نیروهای انصار الله به امضا رسیده است، نه تنها آتش بس بلکه توافق های مختلفی به امضا رسیده است اما هریک از این توافق ها به گونه ای به بن بست رسیده و عربستان مجددا جنگ و حملات به غیر نظامیان را از سرگرفته است. توافق آتش بس موقت اخیر نیز همانند توافق نامه های گذشته بسیار شکننده است و ممکن اوضاع همانند گذشته تغییر کند. مسیر توافق نامه آتش بس باید از گام های کوچک در زمینه کمک های درمانی و پروازهای پزشکی آغاز گردد تا موفقیت در خروج از بحران اخیر نصیب یمنی ها گردد اما بايد توجه داشت که این راهکار اگرچه مساعد بوده است اما نمیتوان خیلی به آن اعتماد کرد. (Johnson,04/04/2022)
باید اشاره کرد که متاسفانه تا کنون بسیاری از کشتی های سوخت رسان به مقصد بندر الحدیده که در کنترل نیروی های انصار الله قرار دارد، متوقف شده اند و از سوی ائتلاف سعودی کارشکنی های عمده ای صورت می گیرد. رسیدن به موقع سوخت به شهرهای حیاتی یمن تاثیر عمیقی بر اقتصاداین کشور دارد و اصلی ترین عامل مشکلات معیشتی راهزنی های کشتی های سعودی در مقابل این سوخت رسان هاست. از آنجایی که زندگی روزمره مردم یمن از جمله تامین برق عادی مردم به سوخت ارتباط دارد، توقف این کشتی ها بر مشکلات و گرانی در مناطق تحت کنترل انصارالله افزوده است.
در این میان همواره موضع آمریکا و نماینده ویژه این کشور در امور یمن، تام لیندرکین همواره در حمایت از عربستان سعودی و علیه انصار الله بوده است. وی در سخنان خود اظهار داشته است: ایده صلح حاصل تغییر در فرایندهای موجود در زمین نبرد در یمن است وانصار الله باید به این نتیجه برسند که مشکلات با راه حل نظامی به نتیجه نخواهد رسید.
(Wintour, 03/04/2022)
نتیجه گیری
احیای توافق نامه برجام، تمایلات ایالات متحده مبنی بر خروج تدریجی از غرب آسیا، استعفای رئیس جمهور دولت در تبعید یمن عبدربه منصور هادی و تشکیل شورای هشت نفره برای اداره امور مناطق جنوبی یمن و حضور سایر گروه های درگیر در تنش یمن، از جمله علت هایی است که هم موجب شکل گیری توافق نامه آتش بس در یمن شده است و هم ممکن است در آینده یمن و در شکست آتش بس تاثیر به سزایی داشته باشد. تضاد اصلی در رفتار و منش مقامات ایالات متحده از اینجا ناشی می شود که در یمن شعار از مذاکرات و تقدم عملیات دیپلماتیک بر نظامی میدهند در حالی در مذاکرات احیای توافق نامه برجام مذاکرات متوقف مانده ویا به کندی پیش می رود.
Gregory D. Johnsen, (04/04/2022) The Ramadan Cease-Fire in Yemen, The Arab Gulf States Institute in Washington (AGSIW) Available at: https://agsiw.org/the-ramadan-cease-fire-in-yemen/ Wintour ,Patrick, (03/04/2022), Yemen: two-month ceasefire begins with hopes for peace talks, the guardian Available at: https://www.theguardian.com/world/2022/apr/03/yemen-two-month-ceasefire-begins-un-hopes-for-peace-talks Grim, Ryan; El-Tayyab, Hassan, (09/04/2022),” Some Rare Good News in a Ravaged World: A Truce in Yemen”, the intercept Available at: https://theintercept.com/2022/04/09/deconstructed-yemen-war-cease-fire-truce/ Riedel, Bruce, (06/04/2022), “Yemen: Peace at last?”, The Brookings Institution Available at: https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2022/04/06/yemen-peace-at-last/ Khoshayand, Hamid,( 12/04/2022), “Opportunities, Challenges of Two-Month Ceasefire in Yemen”, The Strategic Council on Foreign Relations (SCFR) Available at: https://www.scfr.ir/en/politics/141168/opportunities-challenges-of-two-month-ceasefire-in-yemen/