گروه مطالعات ریشه‌های بحران، مجمع ایرانی دفاع از حقیقت: وقتی شما تاریخ اتفاقات را در کشورهای مختلف مطالعه می کنید و یا اخبار کشورهای مختلف را پیگیری می کنید، حتما یک رد پایی از حضور و کنش مستقیم یا غیر مستقیم ایالات متحده در آنجا پیدا می کنید. اگرچه ایالات متحده تابلو دموکراسی را بر تمامی اقداماتش در هر نقطه ای از جهان زده است، اما در اصل ایالات متحده برای اقناع افکار عمومی و مجامع بین الملل از بهانه ی گسترش دموکراسی و آزادی در کشورهای هدف استفاده می کند. در حقیقت، دموکراسی دست آویزی برای مراکز عملیات روانی آمریکا می باشد که از طریق آن بتوانند ادراکات و افکار عمومی را مدیریت کنند.
وقتی به طور عمیق به سیر سیاست ها و راهبرد های خارجی ایالات متحده نگاه می کنیم به این نکته پی می بریم که تشکیل و حفظ هژمونی جهانی برای آمریکا، اصل اساسی در مراکز تصمیم گیری ایالات متحده می باشد و دموکراسی صرفا پوششی برای اقدامات آمریکا می باشد.
هر چند سالیان زیادی ایالات متحده تلاش بسیار زیادی انجام داده است تا جهان را تک قطبی نگه دارد اما آنچه در واقعیت امروزه شاهد آن هستیم جهان چند قطبی به همراه ظهور قدرت های جدید منطقه ای می باشد.
در جهان امروز، که با سلاح های کشتار جمعی و ظهور جهان چند قطبی همراه است، احتمال تقابل مستقیم بین قدرت های بزرگ کاهش یافته است. اگرچه ایالات متحده هنوز هم قدرتمندترین ارتش متعارف جهان را دارا می باشد، اما به دلیل توازن قدرت هسته ای با کشورهای مثل روسیه و چین، دایره اقداماتش بسیار محدود گشته است و نمی تواند به طور وسیع و گسترده دست به هر اقدامی ببرد.
علاوه بر این، نظام بین الملل به گونه ای در حال شکل گیری است که هزینه های سیاسی و مادی اجرای یک جنگ مستقیم و متعارف علیه برخی از کشورها (از جمله چین ، ایران) مستلزم تحمل بار سنگینی از مسئولیت ها بر دوش تصمیم گیرندگان ایالات متحده می گردد و بدین ترتیب گزینه جنگ نظامی به صورت گسترده جذابیتش را از دست می دهد یا لااقل موجب تامل و محاسبه هرچه بیشتر مسئولان ایالات متحده میگردد.
با این اوصاف زمانیکه اقدامات ایالات متحده در آنسوی مرزهایش در این جهان چند قطبی، با دقت بیشتری مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد می توان یک الگو از سیاست های منطقه ای و فرا منطقه ای ایالات متحده استخراج کرد. ایالات متحده برای تقویت و گسترش هژمونی جهانی خودش از یک الگو یکسان جهت مقابله با قدرت های جهانی و نوظهور بهره میگیرد.
طبق گفته و اظهار نظر کارشناسان همانگونه که در کنفرانس امنیت ملی مسکو در سال ۲۰۱۷ ذکر گردید، ایالات متحده از جنگ هیبریدی برای نفوذ و گسترش قدرت جهانی خودش در جهان امروز بهره می گیرد. در گزارش های بعدی به صورت تفصیلی درباره ماهیت و ویژگی های جنگ هیبریدی صحبت خواهیم کرد اما به طور اجمال می توان گفت که اصلی ترین نقطه مزیت جنگ های هیبریدی، ویژگی غیر مستقیم بودن آن می باشد. در جنگ غیر مستقیم، ایالات متحده منابع خود را که باید هزینه درگیری و رویارویی مستقیم شود را صرفه جویی می کنند. حمله غیر مستقیم همچنین می تواند دشمنان را در باتلاق فرو ببرد و با قرار دادن آنها در حالت تدافعی، از این طریق دشمنان را در برابر اشکال دیگر حمله آسیب پذیرتر نماید.
این ترکیب خلا و مکش قدرت، بن بست ژئوپلیتیکی ایجاد می کند ، که به نوبه خود یک چالش بسیار بزرگ برای دولت های هدف محسوب می شود و به طور غیر مستقیم، دولت هدف را مجبور به دخالت مستقیم در چالش بوجود آمده می کند. آنها بخاطر مواجه و مقابله با چالش بوجود آمده، چه بخواهند و چه نخواهند ، در بن بست قرار گرفته اند و این مسئله آنها را در موضع دفاع استراتژیک قرار می دهد. هر چه کشور هدف به صورت مستقیم با اهداف غیر مستقیم مرتبط باشد باعث دخالت مستقیم هرچه بیشتر کشور هدف می شود و بنابراین هزینه بیشتری برای آنها خواهد داشت، به طور مثال اقدامات روسیه در قبال اوکراین از این قبیل می باشد که دولت هدف به طور غیر مستقیم هدف گیری شده است.
همانگونه که ذکر شد این نوع جنگ (جنگ غیر مستقیم) علاوه بر اینکه ابتکار عمل را از طرف مدافع می گیرد، همچنین یک هزینه-فرصت برای طرف مدافع به همراه دارد، زیرا طرف مدافع زمان و منابعی که برای مقابله با حمله غیرمستقیم صرف می کند را عملا می توانست در جاهای بهتر دیگر استفاده کند. جنگ غیر مستقیم علاوه بر مزایای تاکتیکی ، مزایا استراتژیک نیز دارد. ممکن است محدودیت های خاصی (به عنوان مثال معاهدات بین دولی، توازن نظامی و غیره) وجود داشته باشد که مانع از اجرای جنگ مستقیم و حمله علیه طرف مقابل می شود. در این حالت، جنگ غیرمستقیم ، تنها گزینه برای بی ثبات سازی طرف مقابل است.
با این اوصاف، جنگ غیرمستقیم یا همان جنگ هیبریدی ارزش بیشتری در برنامه ریزی استراتژیک ایالات متحده کسب می کند و کاربرد آن می تواند اشکال مختلفی را به خود بگیرد.
مفهوم جنگ ترکیبی بعد از کنفرانس امنیت بین المللی مسکو در سال ۲۰۱۷ بین نظریه پردازان رایج شده است؛ نظریه پردازان براین باورند که آمریکا برای پیشبرد اهداف و منافعش در مناطق مختلف (هژمونی جهانی) از جنگ ترکیبی به عنوان نسل چهارم جنگ ها بهره می گیرد. آنها اظهار می کنند که آمریکا عمدتا در جهت جنگ ترکیبی از دو ابزار بسیار مهم استفاده می کند: 1.انقلاب های رنگی 2.جنگ های غیر متعارف.
این دو ابزار به آمریکا این امکان و توانایی را می دهد که بتواند به صورت غیر مستقیم و با استفاده از بازیگران نیابتی، تحولات را در مناطق و کشورهای مختلف مدیریت نماید و اهدافش را به ثمر برساند. به طور کلی می توان گفت هدف آمریکا، بی ثبات سازی قدرت های بزرگ اوراسیا (روسیه ، چین ، ایران) از طریق شکاف های بالفعل و بالقوه موجود و امتداد سیطره آمریکا بر این کشورها می باشد و در راه دستیابی به این هدف از جنگ های ترکیبی استفاده می کند.
در ادامه درباره نقش ویژه انقلاب های رنگی در الگوی جدید جنگی و سیاست خارجی ایالات متحده به طور مفصل صحبت خواهیم کرد اما به طور اجمال می توان گفت جنگ مستقیم در گذشته توسط بمب افکن ها و تانک ها صورت می گرفت، اما در حال حاضر اگر به الگوی اقدامات ایالات متحده در سوریه و اوکراین دقت نماییم، تحولات بیانگر این موضوعست که، جنگ غیرمستقیم در آینده توسط “معترضین” و شورشیان شکل خواهد گرفت. دیگر ستون های پنجم از جاسوسان مخفی و خرابکاران سری نخواهد بود بلکه بیشتر از بازیگران غیر دولتی خواهند بود که آشکارا به عنوان شهروند در جامعه حضور دارند و به عنوان بدنه اصلی یک انقلاب رنگی محسوب می شوند.
رسانه های اجتماعی و فن آوری های مشابه که نقش اساسی در تبادل پیام برای شکل گیری انقلاب رنگی می باشد، جایگزین جنگ افزارهای دقیق و هدایت شونده خواهند شد و اتاقهای گفتگو و صفحات فیس بوک به “شبه نظامیان” جدید تبدیل خواهند شد.
به جای درگیری مستقیم با اهداف مربوط در داخل کشورها، جنگ های نیابتی در مجاورت و نزدیکی اهداف و اطراف مرزها با هدف بی ثبات سازی محیط پیرامونی انجام می شود. عملیات های اشغالگری سنتی مانند اشغال سرزمینی با نیروهای نظامی ممکن است جای خود را به کودتا و عملیات های غیر مستقیم تغییر رژیم بدهد که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر و از نظر سیاسی ریسک کمتری دارد.